Баъзи таржималарда бу китоб “Қўшиқларнинг қўшиғи”, деб ҳам аталган. Китобнинг номи эса ибронийчада “энг гўзал қўшиқ” деган маънога эгадир.
Бу китоб бир қиз билан йигитнинг бир–бирларига севги изҳор қилиб айтган қўшиқ ва шеърлардан иборатдир. Бу китобда йигит ва қиз баъзан ўзларига ўзлари гапирадилар. Баъзан эса бир–бириларига ёки дўстларига гапирадилар. Баъзи шеърларда улар ўз муносабатларининг бошида содир бўлган воқеаларни эслаётганга ўхшайдилар.
Бу қўшиқларни ҳар хил тушуниш мумкин. Баъзилар, қўшиқлардаги йигит Сулаймоннинг ўзи, дейдилар. Бошқалар эса бу қўшиқни Сулаймоннинг саройида юз бераётган воқеадай тушунадилар. Яъни қиз шоҳнинг саройига келтирилган, лекин ўз қишлоғида севгилиси бор. Китобда баён этилиши бўйича севишганлар охири топишадилар. Баъзилар бу қўшиқдаги йигит ва қизни, “Худо ва Унинг халқининг ёки Масиҳ ва Унинг жамоатининг тасвири”, деб тушунадилар.
Бу китобни йигит ва қиз бир–бирига нисбатан қанчалик чуқур ва кучли севгига эга бўлиши мумкинлигини изҳор этадиган қўшиқлар тўплами деб айтиш ҳам мумкин. Бу қўшиқлар қадимги Исроилда тўйларда айтилган бўлиши ҳам мумкин. Бу китобнинг саккизинчи боб, олтинчи, еттинчи оятларида шундай дейилади:
Қўлингдаги муҳр узугингдай,
Мени ҳам юрагингга муҳрлаб олгин.
Ахир, севги ўлимдай кучли,
Ишқ ажалдай шиддатлидир.
Севгининг учқунлари олов учқунларидай,
Ловуллаган алангадайдир.
Сув севгини ўчиролмайди,
Тўфонлар уни чўктиролмайди.
Бирортаси севги учун
Уйидаги бор бойлигини берса ҳам,
Мазахдан бошқа ҳеч нарсага эришмайди.
1Сулаймоннинг энг гўзал қўшиғи.
Ўпгин мени лабларинг билан,
Сенинг севгинг шаробдан ҳам ширинроқдир.
2Атир мойларинг қанчалик хушбўй!
Ёқимли атир каби номинг ҳар тарафга таралар.
Шунинг учун қизлар сени севарлар.
3Мени ўзинг билан олиб кет, тезроқ борайлик.
Эй шоҳим, мени ўз ётоғингга олиб киргин.
Эй шоҳимиз, биз қувонамиз. Сиз билан севинамиз,
Шаробдан ҳам кўпроқ сизнинг севгингизни мақтаймиз.
Эй севгилим! Қизлар сени севиб, тўғри қилишади.
4Эй Қуддус қизлари!
Мен қорачадан келган бўлсам ҳам гўзалман,
Кедар чодирларидай қора бўлсам ҳам,
Сулаймон пардаларидай чиройлидирман.
5Қоралигим учун менга паст назар билан қараманглар.
Қуёш нурлари мени қорайтирди.
Ака–укаларимнинг мендан жаҳли чиқиб,
Мени узумзорлар қоровули қилиб қўйишди,
Аммо ўз узумзоримга қарай олмадим!
6Севгилим, менга айтгин–чи,
Қаерда ўз подангни боқасан?
Туш вақти уларни қаерга ётқизасан?
Айт менга, яна подачи дўстларинг олдида
Уятсиз аёллардай бўлиб юрмай ахир.
7Қаердалигимни билмасанг,
Эй гўзалларнинг гўзали,
Поданинг изларидан боргин.
Чўпонларнинг чодирлари олдида
Ўз эчкиларингни ўтлатгин.
8Эй севгилим,
Сен фиръавн аравасига қўшилган учқур отдай гўзалсан.
9Зиракларинг туфайли ёноқларинг гўзалдир,
Марваридлар бўйнингни қандай чиройли қилар.
10Сенга атаб тилладан безаклар,
Кумушдан тақинчоқлар ясаттираман.
11Шоҳим ёнбошлаб ётганда,
Атирларим ўз ҳидини таратди.
12Кўкракларим орасида ётган,
Хушбўй миррага тўла халтача кабидир менинг севгилим.
13У мен учун Энгеди боғларидаги
Хина гулларидайдир.
14Гўзалдирсан, эй севгилим,
Сен гўзалсан!
Кўзларинг кабутар кўзларидай назокатлидир.
15Чиройлисан, эй севгилим,
Жуда ҳам хушрўйдирсан,
Ям–яшил майсалар бизнинг тўшагимиздир.
16Садр дарахтлари томимиз бўлса,
Арчалар томимиз синчларидир.
1Мен Шарон атиргулиман,
Водийлар нилуфаридирман.
2Менинг севгилим қизлар орасида,
Тиканлар орасидаги нилуфар гулидайдир!
3Менинг севгилим йигитлар орасида,
Ўрмон дарахтлари орасидаги олма дарахтидай ажралиб турар.
Мен унинг соясида ўтириб завқ оламан,
Унинг меваси жуда шириндир.
4У мени ўз меҳмонхонасига олиб кирди,
Мени ўз севгиси билан қоплади.
5Майизлар едириб, менга куч бергин,
Олмалар билан қувватга тўлдиргин,
Ахир, севгилимнинг ишқи дардида ёнмоқдаман.
6Унинг чап қўли бошим остидадир,
Ўнг қўли билан эса мени қучоқлайди!
7Эй Қуддус қизлари,
Кийигу ёввойи оҳулар ҳақи онт ичинг.
Вақт–соати келмагунча,
Севгини қўзғатманг, уйғотманг.
8Севгилим овози эшитиляпти,
Ана қаранглар, у келяпти.
Тоғлару қирлар оша келяпти.
9Севгилим оҳудай, ёш кийикдайдир.
Мана, у девор ортида турибди.
Ойналардан мўралаб,
Панжаралар орасидан қараб турибди.
10Севгилим менга шундай дейди:
“Тура қол, севгилим, оппоғим,
Мен билан юргин.
11Мана қиш ўтди, ёмғирлар тўхтади.
12Ер юзи гуллар билан қопланмоқда,
Юрт бўйлаб кабутарлар куйи эшитилмоқда,
Қўшиқ куйлаш вақти етиб келди.
13Анжир мева тугишни бошлади,
Токлар ҳам гулга кирди.
Улар хушбўй ҳидларини таратмоқда.
Тура қол, севгилим, оппоғим,
Мен билан юргин.”
14Севгилим, сен тоғларда яшайдиган,
Қояларда яширинадиган кабутардайсан.
Юзингни кўрсатгин, овозингни эшитай.
Овозинг жуда ширин, юзинг гўзалдир.
15Қаранг, узумзоримиз гуллаб ётибди,
Кичкина тулкиларни ушланглар.
Ахир, улар узумзорларни вайрон қилади.
16Севгилим меникидир, мен эса уникиман,
У нилуфарлар териб, ўз боғидан завқ олади.
17Тонг отмай туриб, борақол жоним.
Баланд тоғларда сакрайдиган оҳу, кийикдай бўлиб,
Қоронғулик чекинмасдан олдин, қайтиб кета қол.
1Кечқурун ўрнимда ётганимда,
Бутун қалбим билан севган ошиғимни қўмсадим.
Жуда қўмсадим, лекин уни тополмадим.
2Энди туриб, шаҳарга чиқаман.
Шаҳар майдонларию, кўчаларида юриб,
Севгилимни излайман.
Изладим–у, аммо уни тополмадим.
3Қўриқчилар шаҳарни кезиб юриб,
Мени кўриб қолишди.
Улардан: “Севгилимни кўрмадингизми?” деб сўрадим.
4Уларнинг олдидан кетишим биланоқ,
Севгилимни топдим.
Уни маҳкам қучиб, қўйиб юбормадим.
Онамнинг уйига олиб келдим.
Уни ўз туққан онамнинг хонасига олиб кирдим.
5Эй Қуддус қизлари,
Кийигу ёввойи оҳулар ҳақи онт ичинг.
Вақт–соати келмагунча,
Севгини қўзғатманг, уйғотманг.
6Даштда тутундай кўтарилиб,
Кўринаётган нарса нимадир?
Ундан аттор растасидаги барча хушбўй атирларнинг ҳиди,
Мирра ва хушбўй тутатқиларнинг ҳиди келиб турибди.
7Қаранглар, у Сулаймоннинг тахтиравонидир,
Унинг атрофида олтмишта паҳлавони бор.
Улар Исроил халқи орасидаги энг баҳодир жангчилардир.
8Қилич ўйнатишда ҳаммаси моҳир,
Жангда ҳам жуда маҳоратлидирлар.
Тунда бўладиган ҳужумлардан сақланиш учун
Уларнинг ҳаммаси қилич билан қуролланган.
9Шоҳ Сулаймон ўз тахтиравонини
Лубнон ёғочларидан ясаттирган.
10Бу тахтиравон дасталари кумушдан,
Орқаси тилладан ясалган,
Ўриндиғига эса сафсар кимхоб тўшалган.
Қуддус қизлари тахтиравоннинг ичини
Муҳаббат билан безатганлар.
11Чиқинглар, эй Сион қизлари!
Шоҳ Сулаймонга қаранглар.
Тўйи куни, юраги шодлик билан тўлган куни
Онаси кийдирган тожга қаранглар.
1Қандай гўзалсан, эй севгилим,
Қанчалик гўзалсан!
Чачвонинг ортидаги кўзларинг
Кабутарлардай мулойимдир.
Гилад қирларидан ёйилиб тушаётган
Қоп–қора қўйлардайдир сенинг сочларинг.
2Ювиб–таралган, жуни қирқиладиган,
Оппоқ эчкилардайдир сенинг тишларинг.
Ҳар бирининг эгизи бор,
Ўрни ҳеч бўш қолмаган.
3Лабларинг қирмизи ғунчалардайдир,
Оғзинг ҳам жуда гўзал.
Чачвонинг ортидаги ёноқларинг эса
Анорлардай қип–қизил.
4Бўйнинг тик қурилган Довуд минорасидай,
Маржонларинг тизим–тизим,
Жангчиларнинг мингларча қалқонларидайдир.
5Кўкракларинг эгизак кийиклардайдир.
Ҳа, нилуфарлар орасида ўтлайдиган
Икки кийикдайдир улар.
6Қоронғулик чекинмасдан олдин,
Тонг отмай туриб,
Ўша хушбўй мирра тоғига,
Ладан қирига чиқаман.
7Ҳар жиҳатдан гўзалдирсан, севгилим,
Сенда ҳеч қандай нуқсон йўқ.
8Кела қол, келинчагим,
Лубнондан менга кел.
Эмона ва Санир тоғларидан,
Хермон тоғларию шерлар маконидан,
Қоплонларнинг масканидан туш.
9Эй жоним, келинчагим,
Қалбимни асир қилдинг.
Кўзларингнинг нигоҳи билан,
Бўйнингдаги маржонинг билан
Қалбимни асир қилдинг.
10Севгинг қандай шириндир,
Эй жоним, келинчагим.
Сенинг севгинг шаробдан ҳам яхшироқдир.
Атир мойларинг эса
Ҳар қандай зиравордан ҳам хушбўйроқдир.
11Келинчагим, лабларингдан бол томар.
Aсал ва сут тилинг остида,
Kийимларинг ҳиди Лубнон ҳидига ўхшар.
12Жоним менинг, келинчагим.
Қулфланган боғ, девор билан ўралган булоқдайсан,
Ёпиб қўйилган чашмадайсан сен.
13Аъло мевалар берадиган
Анор боғига ўхшайсан.
Бу боғда хина ва сунбуллар ўсади.
14Ҳа, бу боғда сунбулу сафрон,
Хушбўй игир ва долчин,
Ҳар хил хушбўй дарахтлар,
Мирра ва сабурлар,
Энг аъло зираворлар ўсади.
15Севгилим, сен боғдаги чашмага,
Ҳаётбахш сув булоғига ўхшайсан.
Лубнон тоғларининг оқар сувларидайсан.
16Эй шимол шабадаси, қўзғал,
Жануб шамоли, келгин!
Боғимда эсгин,
Токи хушбўй ҳидлари
Ҳамма жойга таралсин.
Севгилим ўз боғига келиб,
Аъло меваларидан есин.
1Эй жоним, келинчагим, боғимга келиб,
Мирра ва зираворларимни тўплайман.
Асалари мумини ҳамда асалимни ейман,
Сут ва шаробимни ичаман.
Тўйгунингча егин, севгилим,
Севгидан ичиб, қониққин.
2Ухладим, лекин юрагим уйғоқ эди.
Ана, севгилим чақирмоқда:
“Очгин эшигингни, жоним, севгилим,
Кабутарим, комилим.
Бошим ҳўлдир шудрингдан,
Сочларим эса тун шабнамидан.”
3Кийимларимни ечиб қўйганман,
Қандай қилиб яна кияман?!
Оёқларим ювилган,
Уларни кир қилайми?!
4Севгилим қўлини эшик тешигидан киргизганда,
Бутун вужудим титраб кетди.
5Севгилимни кирғизай, дея турдим.
Қўлларимдаги мирра,
Эшикнинг тутқичларига оқиб тушди.
6Севгилимга эшикни очдим,
Лекин у кетиб қолибди.
У кетганига юрак–бағрим эзилди.
Қидириб, уни топа олмадим,
Чақирдим, лекин у жавоб бермади.
7Шаҳарни айланиб юрган қўриқчилар
Мени кўриб қолдилар.
Улар мени уриб яраладилар.
Ўша шаҳар қўриқчилари
Устимдаги рўмолимни олиб қўйдилар.
8Эй Қуддус қизлари, ваъда беринглар,
Севгилимни топсангиз, айтиб қўйинглар,
Унинг ишқи дардида ёнмоқдаман.
9Эй аёллар гўзали,
Севгилингнинг бошқалардан нимаси ортиқ?!
Унинг бошқалардан нимаси ортиқки,
Сен бизга, ваъда беринглар, деб айтасан?!
10Севгилим қўҳлик, чиройлидир,
Ўн мингтанинг ичида ажралиб турар.
11Боши энг аъло тилладай гўзал,
Жингалак сочлари қарғадай қоп–қорадир.
12Кўзлари эса булоқлар бўйидаги кабутарлардай,
Чашмалар бўйидаги, сутга чўмдирилган каптарлардайдир.
13Унинг ёноқлари муаттар ҳидли
Зиравор боғлари каби жуда хушбўйдир.
Лаблари эса мирра оқиб турган
Нилуфарлар каби шириндир.
14Қўллари тилладан ясалиб,
Топаз тошлар билан безатилганга ўхшайди.
Танаси эса зангори ёқутлар ўрнатилган
Теп–текис фил тишидай чиройлидир.
15Оёқлари тилла тагликка ўрнатилган
Мармар устунлари каби кучлидир.
Унинг қиёфаси улуғвор Лубнондай,
Қудратли аъло садр дарахтларидайдир.
16Унинг овози жуда ширин,
Ўзи эса ҳар жиҳатдан мафтункор.
Эй Қуддус қизлари, мана шундай йигит
Менинг севгилим, дўстимдир.
1Севгилинг қаерга кетди,
Эй гўзалларнинг гўзали?
Айт–чи, қайси томонга йўл олди,
Биз сен билан уни қидирайлик.
2Севгилим ўз боғига,
Хушбўй зираворлар боғига келди.
У нилуфар гуллар териб,
Ўз боғидан завқ олгани келди.
3Мен севгилимники, севгилим эса меникидир!
У нилуфарлар териб, ўз боғидан завқ олади.
4Сен Тирза шаҳридай гўзалдирсан, севгилим,
Қуддус шаҳридай хушрўйдирсан,
Байроқлари кўтарилган қўшиндай савлатлисан.
5Кўзларингни олиб қоч мендан,
Улар мени мафтун қилганлар.
Гилад қирларидан ёйилиб тушаётган
Қоп–қора қўйлардайдир сенинг сочларинг.
6Ювиб–таралган оппоқ
Эчкилардайдир сенинг тишларинг.
Ҳар бирининг эгизи бор,
Ўрни ҳеч бўш қолмаган.
7Чачвонинг ортидаги ёноқларинг эса
Анорлардай қип–қизил.
8Ана, олтмишта малика, саксонта канизак,
Сон–саноқсиз қизлар!
9Аммо менинг кабутарим,
Комил севгилим ўзгачадир.
Онасининг эркаси,
Туққан онасининг ягонасидир.
Қизлар уни кўриб, у бахтлидир, дейишади,
Маликаю канизаклар уни кўриб, мақташади.
10Маҳбубамнинг нигоҳлари тонгдайдир.
Ўзи эса тўлин ойдай гўзал, қуёшдай ёрқин,
Байроқлари кўтарилган қўшиндай савлатлидир.
11Мен бодомзорга,
Водий чечакларини кўришга бордим.
Токлару анорлар гуллаганмикин, дея бордим.
12Шоҳона аравада ўтиргандай,
Ҳаяжондан титрар эдим.
1Қайтгин, қайтиб келгин, эй Шуламлик қиз!
Қайтиб кел, сени яна бир бор кўрайлик.
Нима учун бу Шуламлик қизга қарайсизлар?!
У икки қатор қизлар орасида рақсга тушяптими?!
2Эй маликага ўхшаган қиз!
Кафш кийган оёқларинг қандай чиройли!
Думалоқ сонларинг жавоҳирлардай,
Худди моҳир устанинг қўли билан ишлангандай!
3Доимо хушбўй шаробга тўла бўлган,
Дум–думалоқ косадайдир сенинг киндигинг.
Юмалоқ қорнинг эса нилуфарлар билан ўралган,
Тилларанг буғдой уюми кабидир.
4Кўкракларинг эгизак кийиклардайдир.
5Фил суягидан қурилган минорадай гўзалдир бўйнинг,
Батрабим дарвозаси ёнидаги
Хашбон булоқларидай ёрқиндир кўзларинг.
Бурнинг эса Дамашқ шаҳрига қараган
Лубнон минорасидай текисдир.
6Бошинг Кармил тоғидай баланд туради,
Сочинг кимхобдай гўзал,
Ҳатто шоҳ ҳам унга асирдир.
7Қандай гўзал ва хушрўйсан,
Ҳузурбахш севгилим менинг.
8Пальма дарахтидай савлатлисан,
Кўкракларинг унинг меваларидай тўлиқдир.
9Мен шундай дедим: “Пальма дарахтига чиқиб,
Меваларидан ушлайман.”
Кўкракларинг мен учун узумдай мазали,
Нафасинг эса олмалардай ширин бўлсин.
10Ўпичларинг энг аъло шаробдай шириндир,
Бундай шароб лаб ва тишлар орасидан текис ўтади.
11Мен севгилимникиман,
У фақат мени қўмсайди.
12Келгин, севгилим, далаларга борайлик.
Хина гуллар орасида ётиб қолайлик.
13Вақтли туриб, узумзорларга кирайлик.
Улар гулга кирдимикин?!
Токлару анорлар гуллаганмикин?!
Ўша ерда мен сенга ўз севгимни тўла кўрсатаман.
14Меҳригиёлар ҳид таратиб турибди.
Эшигимиз тепасига ҳар хил мевалардан осиб,
Сен учун сақлаб қўйдим, севгилим.
1Қанийди, онам эмизган акамдай бўлсанг эди.
Кўчада кўрганимда, сени ўпган бўлардим,
Ҳеч ким мени бу учун айбламаган бўларди.
2Мен сени онамнинг уйига бошлаб келардим.
Менга ўгит берган онамнинг ётоғига олиб кирардим,
Сенга хушбўй шаробу анорларим шарбатини берардим.
3Мана, севгилимнинг чап қўли бошим остидадир,
Ўнг қўли билан эса мени қучоқлайди!
4Эй Қуддус қизлари, ваъда беринглар,
Вақт–соати келмагунча,
Севгини қўзғатманг, уйғотманг.
5Ўз севгилиси билан қучоқлашиб,
Чўл тарафдан келаётган ким?
Олма дарахти остида мен сени уйғотдим.
Онанг шу ерда сенга ҳомиладор бўлган,
Мана шу ерда сени дунёга келтирган.
6Қўлингдаги муҳр узугингдай,
Мени ҳам юрагингга муҳрлаб олгин.
Ахир, севги ўлимдай кучли,
Ишқ ажалдай шиддатлидир.
Севгининг учқунлари олов учқунларидай,
Ловуллаган алангадайдир.
7Сув севгини ўчиролмайди,
Тўфонлар уни чўктиролмайди.
Бирортаси севги учун
Уйидаги бор бойлигини берса ҳам,
Мазахдан бошқа ҳеч нарсага эришмайди.
8Бизнинг бир синглимиз бор,
Унинг кўкраклари ҳали бўртмаган.
Уни сўраб келишса,
Биз нима қиламиз?
9Агар у девор бўлса,
Унинг атрофида кумушдан қалъа қурамиз.
Агар у эшик бўлса,
Уни садр ёғочлари билан тўсиб қўямиз.
10Мен ҳам девордай эдим.
Энди эса кўкракларим миноралардайдир.
Шунинг учун севгилим мени
Тўлиқ етилган, деб билади.
11Сулаймоннинг Баал–Ҳомонда узумзори бор эди.
Узумзорини боғбонларга ишониб топширди.
Уларнинг ҳар бири узумзор учун
Минг кумуш танга тўлашлари керак эди.
12Сулаймон, сен минг танга ол,
Қоровулларга эса икки юз тангадан берилсин.
Менинг узумзорим ўзимникидир.
13Эй боғларда яшовчи қиз,
Дўстларим овозингни эшитишни кутмоқда.
Қани, мен ҳам овозингни бир эшитай.
14Худди кийикдай, ёш оҳудай бўлгин,
Зираворлар тоғларига тезроқ келгин, севгилим.
Kitoblar - Kutubxona | Hamdi-Sano - Mening Nurim | UZBEK mp3
uzGod.com