Инжил / Муқаддас Китоб / Ўзбек тилидаги

МАРК

Кириш

Мазкур китоб Янги Аҳддаги тўртта Хушхабар китоблари орасида энг қисқаси бўлиб, Исонинг ҳаёти ва таълимоти тўғрисида ҳикоя қилади. Бу китоб ҳикояларга жуда бой. Исо Ўз хизматининг бошидаёқ, қудратли мўъжизалар кўрсатди. У тўртта шогирдни танлаб олгандан кейин (1:16-20), хасталарни шифолай бошлаган эди. Шифо топганлар орасида жинга чалинган одам (1:21-28), Шимўннинг қайнанаси (1:30-31), бир гуруҳ хаста одамлар (1:32-34) ва тери касаллигига чалинган одам (1:40-45) бор эди. Исо одамларга қандай шифо берганини Марк такрор ва такрор ҳикоя қилади. Ҳар бир шифо мўжизаси Худонинг қудрати билан қилганини таъкидлайди.

Дин арбоблари Исонинг таълимотини қабул қилишмадилар. Бу эса зиддиятга олиб келди (2:2-3:6). Оқибатда улар Исони ўлдириш учун пайт пойлайдиган бўлдилар (11:18).

Бу китоб оломонни ва Исонинг шогирдларини ҳайратга солган мўъжизаларга тўла. Аммо Марк Хушхабарига кўра, Исонинг энг қудратли мўъжизаси — Унинг хочдаги изтироб чекиши ва ўлимидир. Бу мўъжизани англаган биринчи одам Рим аскари эди, ўша аскар Исонинг хочда ўлганини кўриб: “Бу Одам ҳақиқатан ҳам Худонинг Ўғли экан!” (15:39) деди.

Тўртта Хушхабар орасида Марк баён этган Хушхабар биринчи бўлиб ёзилган, деган фикр кенг тарқалган. Мазкур Хушхабардаги кўплаб орамийча сўзлар ва ибронийлар одатларининг изоҳланиши шундай мулоҳазага олиб келади: Марк бу китобини яҳудий бўлмаган халқлардан келиб чиққан масиҳийлар учун ёзган. Муаллиф Исо тўғрисида ҳикоя қилганда, китобхонни Исонинг қудратига ишонтиришга ҳаракат қилади. Зотан бу қудрат одамларни хасталиклардан, жинлардан ва ўлимдан халос қила олади. Шунингдек, Марк имондаги янги ҳаёт енгил эмаслигини эслатиб қўйишни хоҳлайди. Имонлилар Исога эргашиб, бошқаларга хизмат қилишлари ва Исодай азоб–уқубат тортишга тайёр бўлишлари кераклигини айтади.

Исонинг қабрига келган учта аёл қабр бўш эканини кўрдилар. Шунда фаришта уларга зоҳир бўлиб деди: “Қўрқманглар! Сизлар хочга михланган Носиралик Исони излаяпсизлар. Исо тирилди! У бу ерда йўқ. Мана Унинг қўйилган жойи!” (16:6).

1–БОБ - МАРК

Яҳё чўмдирувчининг ваъзи

¹Худонинг Ўғли Исо Масиҳ тўғрисидаги Хушхабар шундай бошланади. ²Ишаё пайғамбарнинг китобида ёзилганки:

“Мана, Мен Сендан олдин Ўз элчимни юборяпман,

У Сенинг йўлингни ҳозирлайди.

³Саҳрода бир овоз янграмоқда:

Эгамизга йўл ҳозирланг,

Унга тўғри йўл очинг!”

⁴Дарвоқе, Яҳё чўмдирувчи саҳрода яшар ва одамларга: “Гуноҳларингиздан тавба қилиб, сувга чўминглар, шунда Худо гуноҳларингизни кечиради”, деб ваъз қиларди. ⁵Бутун Яҳудия юрти ва Қуддус аҳолиси Яҳёнинг олдига боришарди. Улар гуноҳларини эътироф этишар, Яҳё уларни Иордан дарёсида чўмдирар эди.

⁶Яҳёнинг кийимлари туя жунидан тўқилган бўлиб, белига теридан камар боғлаган эди. У чигиртка ва ёввойи асал ер эди. ⁷У халққа шундай деб эълон қиларди: “Ортимдан мендан ҳам қудратлироқ бўлган бир Зот келмоқда. Мен энгашиб Унинг чориқ ипларини ечишга ҳам арзимайман. ⁸Мен сизларни сувга чўмдиряпман, У эса сизларни Муқаддас Руҳга чўмдиради.”

Исо сувга чўмдирилади

⁹Ўша кунлари Исо Жалила вилоятининг Носира шаҳридан Яҳё олдига келди. Яҳё Уни Иордан дарёсида чўмдирди. ¹⁰Сувдан чиқиши биланоқ Исо осмоннинг очилиб кетганини ва МуқаддасРуҳ Унинг устига каптардай тушиб келганини кўрди. ¹¹Осмондан эса: “Сен Менинг севикли Ўғлимсан, Сендан ниҳоятда мамнунман”, деган овоз эшитилди.

Исо васвасага солинади

¹²Муқаддас Руҳ Исони дарҳол чўлга бошлаб кетди. ¹³Исо чўлда қирқ кун бўлиб, шайтон томонидан васвасага солинди. Исо ёввойи ҳайвонлар орасида яшаб, фаришталар Унга хизмат қилишарди.

¹⁴Яҳё зиндонбанд қилингандан кейин, Исо Жалилага бориб, Худонинг Хушхабарини ваъз қилди: ¹⁵“Вақт–соати етди. Худонинг Шоҳлиги яқинлашди! Тавба қилинглар, Хушхабарга ишонинглар!”

Исонинг дастлабки шогирдлари

¹⁶Исо Жалила кўли бўйлаб ўтаётиб, Шимўн ва унинг укаси Идрисни кўриб қолди. Улар балиқчи бўлиб, кўлга тўр ташлаётган эдилар. ¹⁷Исо уларга:

— Ортимдан юринглар, — деди. — Мен сизларга одамларни овлашни ўргатаман.

¹⁸Улар ўша заҳотиёқ тўрларини ташлаб, Исога эргашдилар.

¹⁹Исо бир оз нари юргач, Забадийнинг ўғиллари Ёқуб ва Юҳаннони кўриб қолди. Улар қайиқда тўрларини ямаб ўтиришган эди. ²⁰Исо шу онда уларни ҳам чақирди. Улар оталари Забадийни ва ёлланма ишчиларни қайиқда қолдириб, Исога эргашдилар.

Жинга чалинган одам

²¹Улар Кафарнаҳум шаҳрига кириб боришди. Шаббат куни Исо синагогага кириб, таълим бера бошлади. ²²Халойиқ Исонинг таълимотини эшитиб, ҳайратда қолди, чунки У одамларга Таврот тафсирчилари каби эмас, балки ҳокимият эгасидай таълим берар эди.

²³Ўша синагогада ёвуз руҳга чалинган бир одам бор эди. У тўсатдан қичқириб юборди:

²⁴— Эй Носиралик Исо! Бизлар билан нима ишинг бор?! Сен бизни ҳалок қилгани келдингми? Сенинг кимлигингни биламан, Сен Худонинг Азизисан!

²⁵Бироқ Исо жинга дўқ уриб:

— Жим бўл! Ундан чиқиб кет! — деди.

²⁶Ёвуз руҳ у одамни қаттиқ силтади, овози борича бақириб, унинг ичидан чиқиб кетди. ²⁷Одамлар ҳайратланиб, бир–бирларидан сўрай бошладилар:

— Бу нимаси? Хокимиятга эга бўлган янги таълимот–ку! У ёвуз руҳларга буйруқ беради, ёвуз руҳлар эса Унга бўйсунади–я!

²⁸Шундай қилиб, Исонинг шуҳрати Жалила вилоятининг атрофларига ёйила бошлади.

Исо кўпчиликни соғайтиради

²⁹Исо, Шимўн, Идрис, Ёқуб, Юҳанно синагогадан чиқиб, тўғри Шимўн ва Идриснинг уйига бордилар. ³⁰Шимўннинг қайнанаси иситмалаб, тўшакда ётган эди. Исо келиши биланоқ Унга бу ҳақда айтишди. ³¹Исо аёлнинг ёнига борди, қўлидан тутиб, ўтирғизиб қўйди. Шунда аёлнинг иситмаси тушди, у меҳмонларга хизмат қила бошлади.

³²Қуёш ботиб кеч кирган пайтда, одамлар хасталарни ва жинга чалинганларни Исонинг олдига олиб келишди. ³³Бутун шаҳар аҳолиси эшик олдига йиғилди. ³⁴Исо турли дарду иллатлардан қийналган кўп одамларни соғайтирди. Кўпларнинг ичидан жинларни қувиб чиқарди. Жинларнинг гапиришига ижозат бермасди, чунки жинлар Исонинг кимлигини билишарди.

Исо Жалилада воизлик қилади

³⁵Эртаси куни саҳарда, тонг ёришмасдан олдин, Исо ўрнидан туриб, уйдан чиқиб кетди. Кимсасиз жойга бориб, ибодат қилди. ³⁶Шимўн ва бошқалар Исони қидириб кетдилар. ³⁷Исони топиб:

— Ҳамма Сизни излаб юрибди! —дедилар. ³⁸Исо уларга:

— Яқин атрофдаги қишлоқларга борайлик, Мен у ерларда ҳам воизлик қилай, чунки Мен ана шу мақсадда келганман, — деди.

³⁹Шундай қилиб, Исо бутун Жалила вилоятини кезиб, у ердаги синагогаларда воизлик қилар ва одамларнинг ичидан жинларни қувиб чиқарар эди.

Тери касаллигига чалинган одамни Исо соғайтиради

⁴⁰Тери касаллигига чалинган бир одам Исонинг олдига келди. У тиз чўкиб, ялинди:

— Биламан, агар истасангиз, мени бу касалликдан поклай оласиз.

⁴¹Исонинг унга раҳми келиб, қўлини узатди ва унга теккизиб:

— Истайман, пок бўл! — деди.

⁴²Шу заҳоти ўша одам касаллигидан фориғ бўлиб, покланди. ^43-44Исо уни қатъий огоҳлантириб деди:

— Менга қара! Бу тўғрида бировга оғиз оча кўрма. Лекин бориб ўзингни руҳонийга кўрсат. Покланганингни ҳаммага исбот қилиш учун Мусо амр қилган қурбонликларни келтир.

Шу сўзлар билан Исо уни дарҳол жўнатиб юборди.

⁴⁵Ўша одам эса кетаётиб, рўй берган ҳодисани бемалол ҳар ёққа ёя бошлади. Шу боис Исо бирор шаҳарга очиқчасига бора олмай қолди. Аксинча, шаҳардан ташқарида, кимсасиз жойларда яшайдиган бўлди. Шунга қарамай, халойиқ ҳар томондан Унинг олдига келар эди.

2–БОБ - МАРК

Исо шолни соғайтиради

¹Бир неча кундан кейин Исо яна Кафарнаҳум шаҳрига келди. Унинг келгани тўғрисидаги хабар тезда шаҳарга тарқалди. ²Шу қадар кўп одам йиғилдики, Исо ўтирган уйнинг ҳатто эшиги олдида ҳам жой қолмади. Исо халққа Худонинг сўзини ўргатаётган эди. ³Шу орада тўртта киши бир шол одамни кўтариб келдилар. ⁴Оломон кўплигидан улар шолни Исонинг олдига олиб бора олмай, уйнинг томидан тешик очдилар. Шолни тўшаги билан Исонинг олдига туширдилар.

⁵Исо уларнинг ишончини кўриб, шолга:

— Ўғлим, гуноҳларинг кечирилди, — деди.

⁶Бу ерда баъзи Таврот тафсирчилари ўтирган эдилар. Улар ичларида шундай деб ўйлаган эдилар: ⁷“Нега бу Одам бундай деяпти? Бу куфрлик–ку! Худодан бошқа ҳеч ким гуноҳларни кечира олмайди!” ⁸Исо шу онда уларнинг ўй–фикрларини билиб, деди:

— Нега бундай нарсаларни ўйлайсизлар? ⁹Қайси бири осонроқ? Шолга: “Гуноҳларинг кечирилди”, деб айтишми ёки: “Ўрнингдан тур, тўшагингни олгин–да, юр!” деб айтишми? ¹⁰Инсон Ўғлига ер юзида гуноҳларни кечириш ҳокимияти берилган. Ҳозир шуни билиб оласизлар.

У шундай деди–ю, шолга:

¹¹— Сенга айтаман: Ўрнингдан тур! Тўшагингни олиб, уйингга бор! — деб буюрди.

¹²Шол одам ўрнидан турди, дарҳол тўшагини олиб, ҳамманинг кўз олдида чиқиб кетди. Ҳамма ҳайратга тушиб: “Бунақасини ҳеч қачон кўрмаган эдик”, деб Худони олқишлар эдилар.

Исо Левини чақиради

¹³Исо яна Жалила кўли бўйига чиқди. Тумонат халойиқ Унинг олдига тўпланди. Исо уларга таълим берди.

¹⁴Исо кўл бўйлаб юраркан, солиқ йиғадиган жойда ўтирган Алфей ўғли Левини кўриб қолди. Исо унга:

— Ортимдан юр! — деди. Леви ўрнидан туриб, Исога эргашди.

¹⁵Бир оздан кейин Исо Левининг уйида меҳмон бўлди. Исога эргашган кўп солиқчилар ва гуноҳкорлар ҳам Унинг шогирдлари қаторида дастурхон атрофида ўтирардилар. ¹⁶Исо гуноҳкорлар ва солиқчилар билан бирга овқатланиб ўтирганини фарзий мазҳабидан бўлган баъзи Таврот тафсирчилари кўриб, Унинг шогирдларига:

— Бу қандай гап? У солиқчилару гуноҳкорлар билан бирга овқатланиб ўтирибди–ку! — дейишди. ¹⁷Исо буни эшитиб, шундай жавоб берди:

— Мен солиҳларни эмас, гуноҳкорларни тавбага чақиргани келганман. Ахир, соғлар эмас, хасталар табибга муҳтождир.

Рўза тутиш ҳақида савол

¹⁸Яҳёнинг ҳам, фарзийларнинг ҳам шогирдлари рўза тутишар эди. Баъзи одамлар Исонинг ёнига келиб:

— Нега Яҳёнинг шогирдлари ва фарзийларнинг шогирдлари рўза тутади–ю, Сизнинг шогирдларингиз тутмайди? — деб сўрашди. ¹⁹Исо уларга деди:

— Тўйда меҳмонлар рўза тута оладиларми? Албатта, йўқ! Куёв улар билан бирга бўлганда, улар рўза тута олмайдилар. ²⁰Бироқ улар куёвдан жудо бўладиган кунлар келади, ана ўшанда рўза тутадилар. ²¹Ҳеч ким эски кийимга янги матодан ямоқ солмайди. Акс ҳолда, янги ямоқ эски кийимни баттар йиртиб юборади. ²²Шунингдек, ҳеч ким янги шаробни эски мешга қуймайди. Чунки шароб мешни ёриб юборади, шароб ҳам, меш ҳам исроф бўлади. Аксинча, янги шаробни янги мешга қуймоқ даркор.

Шаббат кунига риоя қилиш ҳақида

²³Шаббат кунларининг бирида Исо буғдойзордан ўтиб кетаётган эди. Унинг шогирдлари йўл–йўлакай бошоқларни уза бошладилар. ²⁴Буни кўрган фарзийлар Исога:

— Қара, нега улар Шаббат куни қонунга хилоф иш қиляптилар? — дейишди. ²⁵Исо уларга деди:

— Довуд ҳамроҳлари билан оч қолиб, овқатга муҳтож бўлганда нималар қилганини наҳотки сизлар ҳеч ўқимаган бўлсангиз?! ²⁶У олий руҳоний Абуатар замонида Худонинг уйига кириб, муқаддас нонларни еган. Ҳатто ҳамроҳларига ҳам берган. Қонунга мувофиқ эса бундай нонларни фақат руҳонийлар ейишга ҳақли эдилар–ку!

²⁷Кейин Исо давом этди:

— Инсон Шаббат куни учун эмас, балки Шаббат куни инсон учун яратилган. ²⁸Шу боис, Инсон Ўғли Шаббат кунининг ҳам Ҳокимидир.

3–БОБ - МАРК

Қўли шол одамни Исо даволайди

¹Бошқа бир куни Исо синагогага кирди. У ерда қўли шол бир одам бор эди. ²Исони айбламоқчи бўлган баъзи одамлар: “Исо Шаббат куни ҳам бу одамга шифо берармикан”, деб Уни кузатиб турардилар.

³Қўли шол одамга Исо:

— Олдинга чиқ! — деди. ⁴Сўнг халойиқдан сўради:

— Қонунга мувофиқ Шаббат куни яхшилик қилиш керакми ёки ёмонликми? Жонни халос қилиш керакми ёки ҳалок қилишми?

Улар эса индамай туравердилар.

⁵Исо одамларнинг бундай бағри тошлигидан ранжиб, атрофга ғазаб билан қаради. Сўнгра ўша одамга:

— Қўлингни узат! — деди.

У одам қўлини узатиши биланоқ, қўли соппа-соғ бўлиб қолди. ⁶Фарзийлар эса дарров ташқарига чиқиб: “Исони қандай қилиб ўлдирсак экан?” деб Ҳирод тарафдорлари билан тил бириктиришди.

Кўл бўйидаги оломон

^7-8Исо шогирдлари билан Жалила кўли томонга кетди. Унга бир талай оломон эргашди. Унинг қилган ишлари тўғрисида эшитган бу одамлар Жалиладан, Яҳудиядан, Қуддусдан, Идумея ҳудудидан, Иордан дарёсининг шарқидаги ерлардан, шунингдек, Тир ва Сидон атрофидаги ҳудудлардан келган эдилар. ⁹Одам кўплигидан оёқ остида қолиб кетмай, деб Исо шогирдларига қайиқ тайёрлаб қўйишни буюрди. ¹⁰Исо кўпчиликка шифо бергани учун, ҳамма хасталар Исога қўлларини теккизмоқчи бўлиб, У томон ёпирилишарди. ¹¹Ёвуз руҳга чалинган одамлар эса Исони кўрган заҳоти, Унинг оёқларига йиқилиб: “Сен Худонинг Ўғлисан”, — деб бақириб юборишарди. ¹²Аммо Исо: “Менинг кимлигимни айтманглар!” деб уларга қатъий буюрарди.

Исо ўн икки ҳаворийни танлайди

¹³Шундан сўнг Исо тоққа чиқиб, Ўзи хоҳлаган одамларни ёнига чақирди. Улар келгач, ¹⁴Исо ўн икки одамни танлаб олиб, уларга ҳаворийлар деб ном берди. Сўнгра деди:

— Мен билан бирга бўлишларингиз учун сизларни танлаб олдим. Мен сизларни ваъз айтишга юбораман. ¹⁵Сизларга жинларни ҳайдаш ҳокимиятини бераман.

¹⁶Исо танлаб олган ўн икки ҳаворий қуйидагилардир: Шимўн (Исо унга Бутрус деб ном берди), ¹⁷Забадий ўғиллари Ёқуб ва Юҳанно (Исо уларга Банирагаш, яъни “Момақалдироқ ўғиллари”, деб ном берди), ¹⁸яна Идрис, Филип, Бартоломей, Матто, Тўма, Алфей ўғли Ёқуб, Таддей, ватанпарвар Шимўн ¹⁹ва Исога хиёнат қилган Яҳудо Ишқариёт.

Исо ва шайтон

²⁰Шундан сўнг Исо уйга кетди. Аммо яна кўп халойиқ тўплангани учун, Исо ва шогирдларининг ҳатто нон ейишга ҳам вақтлари бўлмади. ²¹Исонинг қилган ишлари тўғрисида оила аъзолари эшитиб: “Исо ақлдан озиб қолибди”, деб Уни олиб кетгани келдилар. ²²Қуддусдан келган Таврот тафсирчилари эса:

— Унинг ичига Баалзабул кириб олган. У Баалзабулнинг — инс–жинслар ҳукмдорининг кучи билан жинларни қувиб чиқаряпти, — дейишди.

²³Шунда Исо уларни ёнига чақириб, масал билан сўзлай бошлади:

— Қандай қилиб шайтон шайтонни қувиб чиқара олади?! ²⁴Агар бир шоҳлик низо туфайли ўз ичидан бўлиниб кетса, бундай шоҳлик барбод бўлади. ²⁵Агар бир хонадон низо туфайли ўз ичидан бўлиниб кетса, у хонадон барбод бўлади. ²⁶Борди–ю, шайтоннинг шоҳлиги ўз–ўзига қарши чиқиб, бўлиниб кетса, у барбод бўлиб, куни битади. ²⁷Ҳеч ким кучли одамнинг уйига бостириб кириб, унинг мол–мулкини талон–тарож қилиб олиб кета олмайди. Уйнинг эгасини уғри боғлаб қўйсагина, уйини талон–тарож қила олади.

²⁸Сизларга чинини айтайин: одамларнинг қилган гуноҳлари, айтган ҳар қандай куфрликлари кечирилади. ²⁹Аммо ким Муқаддас Руҳга куфрлик қилса, ҳеч қачон кечирилмайди, чунки бу абадий гуноҳдир.

³⁰Исо бу сўзни, “Уни ёвуз руҳ чалган”, — деганлари сабабли айтди.

Исонинг онаси ва укалари

³¹Исонинг онаси билан укалари келиб қолишди. Улар Исони чақириб келиш учун одам юбориб, ўзлари уйнинг ташқарисида кутиб туришди. ³²Исонинг атрофида оломон ўтирган эди. Улар Исога:

— Ана, онангиз ва укаларингиз ташқарида Сизни сўраяптилар, — дейишди. ³³Исо уларга жавобан:

— Менинг онам ва укаларим ким? — деди. ³⁴Сўнгра атрофида ўтирганларга назар солиб деди:

— Мана, Менинг онам ва укаларим! ³⁵Кимда–ким Худонинг иродасини бажо қилса, у Менинг укам, синглим, онам бўлади.

4–БОБ - МАРК

Уруғ сепувчи ҳақида масал

¹Исо яна кўл бўйида таълим берди. Унинг атрофида шу қадар кўп оломон тўпландики, У кўлдаги қайиққа тушиб, ўтиришга мажбур бўлди. Оломон эса кўл қирғоғида турарди. ²Исо масал орқали халққа таълим бериб, шундай деди:

³— Қулоқ солинглар! Уруғ сепувчи уруғ сепгани чиқибди. ⁴Уруғ сепаётганда баъзи уруғлар сўқмоқ йўл устига тушибди. Қушлар учиб келиб, уруғларни чўқиб кетибди. ⁵Баъзи уруғлар тупроғи кам тошлоққа тушибди. Тупроқ чуқур бўлмагани учун, уруғлар тез кўкариб чиқибди. ⁶Бироқ қуёш чиққач, қовжираб, илдизи бўлмагани учун сўлиб қолибди. ⁷Бошқа уруғлар тиканлар орасига тушибди. Тиканлар ўсиб, уруғларни бўғиб қўйибди, уруғлар ҳосил бермабди. ⁸Яна бошқа уруғлар эса яхши тупроққа тушибди ва униб–ўсиб, ўттиз, олтмиш, ҳаттоки юз баробар кўп ҳосил берибди.”

⁹Кейин Исо яна деди: “Кимнинг эшитар қулоғи бўлса, эшитсин!”

Масалларнинг ҳикмати

¹⁰Исо ўн икки шогирди ва бошқа баъзи одамлар билан ёлғиз қолганда, улар Исодан бояги масални тушунтириб беришини сўрадилар. ¹¹Исо уларга деди: “Худо Шоҳлигининг сири сизларга берилган. Ташқаридагиларга эса ҳамма нарса масаллар орқали англатилади. ¹²Зотан:

‘Улар кўриб туриб, англамаслар,

Тинглаб туриб, тушунмаслар.

Акс ҳолда Худога қайтган бўлардилар,

Гуноҳларидан фориғ бўлган бўлардилар.’”

Уруғ сепувчи ҳақидаги масалнинг моҳияти

¹³Исо уларга деди: “Агар бу масални тушунмаган бўлсангиз, бошқа масалларни қандай тушунасиз?! ¹⁴Уруғ сепувчининг сепгани — Худонинг каломидир. ¹⁵Баъзи одамлар сўқмоқ йўл устига тушган уруғларга ўхшайдилар. Улар каломни эшитадилар, аммо ўша заҳоти шайтон келиб, уларнинг ичига экилган каломни олиб кетади. ¹⁶Бошқа одамлар тошлоқ ерга тушган уруғларга ўхшайдилар. Улар каломни эшитганда, уни дарров севинч билан қабул қиладилар. ¹⁷Лекин уларнинг илдизи бўлмагани учун узоққа чидамайдилар. Калом туфайли қайғу ёки қувғинга дучор бўлишса, дарров чекинадилар. ¹⁸Бошқа бирлари тиканлар орасига тушган уруғларга ўхшайдилар. Улар Худонинг каломини эшитадилар, ¹⁹лекин дунёнинг ташвишлари, бойликка ўчлик ва бошқа ҳаваслар уларнинг юракларига кириб, каломни бўғиб қўяди, калом эса самарасиз қолади. ²⁰Бошқа бирлари эса яхши тупроққа тушган уруғларга ўхшайдилар. Улар каломни эшитиб, қабул қиладилар ва ўттиз, олтмиш, ҳатто юз баробар ҳосил берадилар.”

Идиш остидаги чироқ

²¹Исо уларга яна деди: “Чироқни олиб келиб, идишнинг ёки сўрининг тагига қўядими?! Аксинча, чироқпояга қўяди. ²²Шу сингари, яширин ҳар қандай нарса ошкора бўлади, сирли бўлган ҳар қандай нарса очилади. ²³Кимнинг эшитар қулоғи бўлса, эшитсин!”

²⁴Кейин уларга яна деди: “Эшитаётганларингизни қулоғингизга қуйиб олинг! Сиз қандай ўлчов билан ўлчасангиз, худди шундай ўлчов билан сизга ҳам ўлчаб берилади. Сизга яна қўшиб берилади. ²⁵Кимда бор бўлса, унга яна берилади. Кимда йўқ бўлса, бори ҳам ундан тортиб олинади.”

Унган уруғ тўғрисидаги масал

²⁶Исо яна шундай деди: “Худонинг Шоҳлигини шунга қиёсласа бўлади: деҳқон даласига уруғ экади. ²⁷Кечаси бўлдими, ухлайди, кундузи бўлдими, туради. Аммо уруғ қандай униб чиқиб, ўсишини у билмайди. ²⁸Ер ўз–ўзидан аввал пояни, сўнгра бошоқни, ундан кейин бошоқдаги тўлиқ донни етиштиради. ²⁹Ҳосил пишгач, йиғим–терим вақти келди, деб ўша одам дарҳол ўроқни ишга солади.”

Хантал уруғи тўғрисидаги масал

³⁰Исо яна деди: “Худонинг Шоҳлигини яна нимага ўхшатсак бўлади?! Уни қандай масал билан ифодаласак бўлади?! ³¹Худонинг Шоҳлиги хантал донига ўхшайди: у ерга сепиладиган уруғларнинг энг майдасидир. ³²Лекин сепилгандан кейин кўкаради ва барча кўкатлардан баланд бўлиб ўсади. Катта шохлар чиқаради, осмондаги қушлар ҳам унинг паноҳида уя қуради.”

³³Шундай қилиб, Исо халқнинг эшитиш имкониятига қараб, бу сингари кўпгина масаллар орқали Худонинг сўзини ўргатарди. ³⁴Масалсиз уларга гапирмас эди. Шогирдлари билан ёлғиз қолганда эса, уларга ҳаммасини тушунтирар эди.

Исо бўронни тинчлантиради

³⁵Ўша куни кечқурун Исо шогирдларига:

— Кўлнинг нариги томонига ўтайлик, — деди.

³⁶Улар оломонни қолдириб, Исони ўтирган қайиғида олиб кетдилар. Исонинг кетидан бошқа қайиқлар ҳам сузиб кетди. ³⁷Шу орада кўлда кучли бўрон кўтарилди. Тўлқинлар қайиқни тебратиб юборди, қайиқ сувга тўла бошлади. ³⁸Исо эса қайиқнинг қуйруқ томонида ёстиққа бош қўйиб, ухлаб ётган эди.

Шогирдлар Исони уйғотиб:

— Устоз! Ҳалок бўляпмиз! Наҳотки Сизга бари бир бўлса?! — дейишди. ³⁹Шунда Исо туриб, шамолга: “Жим бўл!”, кўлга: “Бас қил!” деб буюрди. Шу онда шамол тинди, чуқур сукунат бўлди.

⁴⁰Исо шогирдларига:

— Нега қўрқасизлар? Нега ҳалигача ишончингиз йўқ? — деди. ⁴¹Улар эса ваҳимага тушиб, бир–бирига шундай дейишди:

— Бу Ким бўлди экан–а? Шамол ҳам, кўл ҳам Унга бўйсунади–я!

5–БОБ - МАРК

Жинга чалинган одамни Исо соғайтиради

¹Исо шогирдлари билан кўлнинг нариги қирғоғидаги Гераса ҳудудига етиб келди. ²Исо қайиқдан тушиши биланоқ, ёвуз руҳга чалинган бир одам қабрлар орасидан югуриб чиқиб, Уни қаршилади. ³У одам қабристонда яшарди. Уни ҳеч ким ҳатто занжир билан ҳам боғлай олмасди. ⁴Кўп маротаба уни кишанлару занжирлар билан боғлаган бўлсалар–да, аммо у занжирларни узиб, кишанларни ҳам синдириб ташлар эди. Уни тинчитишга ҳеч кимнинг кучи етмас эди. ⁵Доимо, кечаю кундуз қабрлар орасида, тоғларда бақириб юрар, баданини тошлар билан тилиб, жароҳатлар эди.

⁶У Исони узоқдан кўриб, югуриб келди–да, Унга таъзим қилиб, ⁷овози борича бақирди:

— Эй Исо, Худойи Таолонинг Ўғли! Мени тинч қўй! Худо ҳақи Сенга ёлвораман, менга азоб берма!

⁸Чунки Исо унга: “Эй ёвуз руҳ, бу одамдан чиқиб кет!” — деб буюрган эди.

⁹Исо ёвуз руҳдан:

— Исминг нима? — деб сўради.

— Исмим Тумонат, чунки бизлар кўпчиликмиз, — деб жавоб берди у. ¹⁰Уларни бу ҳудуддан ташқарига ҳайдаб чиқармаслигини Исодан қайта–қайта ёлвориб сўради.

¹¹Ўша тоғнинг ён бағрида катта чўчқа подаси ўтлаб юрган эди. ¹²Ёвуз руҳлар Исога ёлвориб:

— Бизни шу чўчқаларга юборгин, уларга кирайлик, — дейишди.

¹³Исо уларга рухсат берди. Ёвуз руҳлар эса шу заҳоти у одамдан чиқиб, чўчқаларга кириб олишди. Икки мингга яқин чўчқа тик қияликдан кўлга ёпирилиб, чўкиб кетди.

¹⁴Шунда чўчқа боқувчилар қочиб кетиб, бўлиб ўтган ҳодисани шаҳар ва қишлоқларда гапириб юрдилар. Аҳоли эса нима бўлганини кўришга борди. ¹⁵Улар Исонинг олдига келганларида, илгари тумонат жин қамраган одамни кийинган ва ақли расо ҳолда ўтирганини кўриб, қўрқиб кетишди. ¹⁶Воқеани кўрганлар эса ҳалиги одам жиндан қандай қутулгани ва чўчқалар билан нима рўй бергани ҳақида халққа сўзлаб беришди. ¹⁷Шунда маҳаллий халқ Исодан: “Ҳудудимиздан чиқиб кетинг”, деб ўтинди.

¹⁸Исо қайиққа тушди. Жиндан қутулган одам Исога: “Сиз билан кетай”, деб ёлворди. ¹⁹Лекин Исо рози бўлмади. Унга шундай деди:

— Уйингга бор, Мен — Раббинг сен учун нималар қилганимни, қандай раҳм–шафқат кўрсатганимни ўз яқинларингга гапириб бер.

²⁰Шунда у киши бориб, Исо унга қанчалар мурувват кўрсатганини Декаполисда эълон қила бошлади. Ҳамма ҳайратга тушарди.

Соғайган аёл ва тирилган қиз ҳақида

²¹Исо қайиқда кўлнинг нариги томонига яна сузиб ўтди. Бир талай оломон қирғоқда Унинг атрофига тўпланди. ²²Шу пайт Яир исмли бир киши келиб қолди. У синагога оқсоқолларидан бири эди. У Исони кўрди–ю, оёғига йиқилиб:

²³— Менинг жажжи қизим ўлим тўшагида ётибди. Келиб унга қўлингизни теккизинг, у соғайиб тирик қолсин, — деб қайта–қайта ёлворди.

²⁴Исо у билан кетди. Исонинг орқасидан кўп халойиқ эргашиб, Уни қисиб қўяр эди. ²⁵У ерда ўн икки йилдан бери қон кетишидан азоб чекаётган бир аёл ҳам бор эди. ²⁶У кўп табиблар муолажасидан анча қийналиб, бутун мол–мулкини сарф этгани билан ҳеч фойда кўрмаган, аҳволи баттар ёмонлашиб борарди.

²⁷Аёл Исо ҳақида эшитди–ю, халойиқ орасида Исонинг орқасидан келиб, кийимига қўл теккизди. ²⁸У ўзича: “Агар кийимига бир тегиб олсам бас, соғайиб кетаман”, — деб ўйлаган эди. ²⁹У шундай қилиши биланоқ, қон кетиши тўхтади. Аёл касалликдан фориғ бўлганини ўз танасида ҳис этди.

³⁰Исо эса шу онда Ўзидан бир куч чиққанлигини сезди. У орқасига ўгирилиб халойиқдан:

— Кийимимга ким тегди? — деб сўради. ³¹Шогирдлари Унга:

— Сизни халойиқ қисиб турганлигини кўриб турибсиз–ку! Нимага яна: “Менга ким тегди?” деб сўраяпсиз? — дейишди.

³²Лекин Исо буни ким қилганини кўриш учун атрофга қарар эди. ³³Аёл ўзида қандай ўзгариш бўлганини билиб, титраб–қўрқиб келди, Исонинг оёқлари остига ўзини ташлаб, бутун ҳақиқатни Унга сўзлаб берди. ³⁴Исо унга деди:

— Қизим, ишончинг сени соғайтирди. Эсон–омон бор, дардингдан халос бўлгин.

³⁵Исо шундай деб турган ҳам эдики, синагога оқсоқолининг уйидан одамлар келиб унга:

— Қизингиз ўлди, нега яна Устозни овора қиляпсиз? — дедилар. ³⁶Исо бу сўзларни эшитиб қолиб, синагога оқсоқолига:

— Қўрқманг, фақат ишонинг, — деди.

³⁷Исо ҳеч кимнинг эргашишига йўл қўймай, фақат Бутрус, Ёқуб ва унинг укаси Юҳаннони олиб кетди. ³⁸Синагога оқсоқолининг уйига етганларида, безовталикни, дод–фарёд қилаётган одамларни кўрдилар. ³⁹Исо ичкарига кириб:

— Нега безовтасизлар? Нега йиғлаяпсизлар? Қизча ўлмаган, у ухлаб ётибди, — деди. ⁴⁰Улар эса Исонинг устидан кулишди.

Исо ҳаммани ташқарига чиқариб юборди. У қизчанинг ота–онаси ва шогирдларини олиб қолиб, қизча ётган хонага кирди. ⁴¹Қизчанинг қўлидан ушлаб унга:

— Талифа кум! — деди. Бу гапнинг таржимаси: “Қизалоқ, қани, ўрнингдан тур!” демакдир.

⁴²Ўн икки яшар қизча шу онда ўрнидан турди, юриб, атрофни айлана бошлади. Буни кўрганларнинг ақли шошди. ⁴³Исо:

— Буни ҳеч ким билмасин, — деб уларга қатъий буюрди ва қизчага овқат беришларини айтди.

6–БОБ - МАРК

Исо Носира шаҳрида рад қилинади

¹Исо у ердан жўнаб, она шаҳрига борди. Шогирдлари ҳам Унинг ортидан эргашдилар.

²Шаббат куни Исо синагогада таълим берди. Уни тинглаётганларнинг кўпчилиги ҳайратга тушиб:

— Бу Одам шунча нарсани қаердан ўрганди экан–а? — деб сўрардилар. — Унга бундай доноликни ким берди? У бундай мўъжизаларни қандай қиляпти? ³Ие, У Марямнинг дурадгор ўғли–ку! Ёқуб, Юсуф, Яҳудо ва Шимўннинг акаси эмасми бу?! Унинг сингиллари ҳам орамизда яшайди–ку!

Одамлар Исодан қаттиқ хафа бўлдилар. ⁴Исо уларга шундай деди:

— Пайғамбар она шаҳридан, ўз қариндош–уруғлари ва уйидан бошқа ҳамма ерда иззатланади.

⁵Исо у ерда ҳеч қандай мўъжиза кўрсата олмади. Фақатгина бирмунча беморларга қўл теккизиб, уларни соғайтирди. ⁶Исо одамларнинг ишончсизлигига ҳайрон қолди.

Исо ўн икки ҳаворийни хизматга юборади

Шундан сўнг Исо атрофдаги қишлоқларда кезиб юриб, таълим берарди. ⁷Ўн икки ҳаворийни ёнига чақириб, иккита–иккитадан қилиб жўната бошлади. Уларга ёвуз руҳлар устидан ҳокимият берди. ⁸Уларга буюриб деди: “Йўл учун ёлғиз ҳассадан бошқа ҳеч нарса — нон ҳам, тўрва ҳам, белбоғларингизга мис чақа ҳам қистириб олманглар, ⁹оёғингизга чориқ кийиб, устингизга қўшимча кийим олманглар.”

¹⁰Исо яна деди: “Бирор ерга бориб, биронта уйга кирганингизда, то ўша жойни тарк этгунингизгача, шу уйда туринглар. ¹¹Агар бирор жойнинг одамлари сизни қабул қилмаса ва сизга қулоқ солмаса, у ердан чиқиб кетаётганингизда уларни огоҳлантириш тариқасида оёқларингизнинг чангини қоқиб кетинглар.”

¹²Шундай қилиб, ҳаворийлар йўл юриб, тавба қилинглар, деб ҳаммани даъват қилишди. ¹³Улар кўп жинларни қувиб чиқаришди ва кўп хасталарга мой суртиб уларни соғайтиришди.

Яҳё чўмдирувчининг ўлими

¹⁴Исонинг номи эл оғзига тушиб қолган эди. Шоҳ Ҳироднинг қулоғига ҳам миш–мишлар етиб борди. Баъзи одамлар: “Яҳё чўмдирувчи тирилиб келибди. Шунинг учун У бундай ажойиботларни содир қилмоқда”, дейишарди.

¹⁵Бошқалар эса: “Бу Илёс”, деб айтишарди. Яна бошқа бировлари: “Қадимги пайғамбарларга ўхшаган бир пайғамбар бу”, деб айтардилар.

¹⁶Ҳирод буларни эшитиб, шундай деди:

— Мен бошини олдирган Яҳё тирилиб келибди.

^17-18Ҳирод ўз укаси Филипнинг хотини Ҳиродияга уйланган эди. Яҳё эса Ҳиродга: “Сиз укангизнинг хотинига уйлана олмайсиз, бу қонунга зид”, — деб айтар эди. Шунинг учун Ҳирод Яҳёни қўлга олиб, зиндонга қаматиб қўйган эди. ¹⁹Ҳиродиянинг ҳам Яҳёда қасди бор эди. У Яҳёни ўлдирмоқчи бўларди, аммо бу ниятига ета олмаётган эди. ²⁰Негаки Ҳирод Яҳёнинг солиҳ ва муқаддас киши эканини билиб, ундан қўрқар ва уни ҳимоя қилар эди. Унинг сўзлари Ҳиродни гангитиб қўярди, шунга қарамай Ҳирод уни эшитишни хуш кўрарди.

²¹Бир куни қулай фурсат туғилиб қолди. Ҳирод ўзининг туғилган куни муносабати билан амалдорларига, лашкарбошиларига ва Жалила вилоятининг йўлбошчиларига зиёфат берди. ²²Ҳиродиянинг қизи кириб, рақс тушди ва Ҳирод билан улфатларининг кўнглини топди. Шоҳ қизга:

— Тила тилагингни, тилаган нарсангни бераман, — деди. ²³Унга ҳатто қасам ичиб:

— Мендан нима сўрасанг, бераман, шоҳлигимнинг ярмигача бўлса ҳам, бераман, — деди.

²⁴Қиз ташқарига чиқиб онасига:

— Нима сўрай? — деди.

— Яҳё чўмдирувчининг бошини сўра! — деди онаси.

²⁵Қиз шу онда шоҳ ҳузурига югуриб бориб:

— Менга ҳозироқ Яҳё чўмдирувчининг бошини лаганда келтириб беришингизни сўрайман, — деди.

²⁶Шоҳ жуда хафа бўлди. Аммо меҳмонлари олдида қасам ичгани учун қизнинг илтимосини рад этишни истамади. ²⁷У ўша заҳоти жаллодни юбориб, Яҳёнинг бошини келтиришни буюрди. ²⁸Жаллод зиндонга бориб, Яҳёнинг бошини танидан жудо қилди. Кейин унинг бошини лаганда келтириб, қизга берди. Қиз эса онасига берди.

²⁹Яҳёнинг шогирдлари юз берган ҳодисани эшитиб, унинг жасадини олгани боришди ва уни дафн этишди.

Исо 5000 кишини тўйдиради

³⁰Ҳаворийлар Исонинг олдига йиғилиб, қилган ҳамма ишларини, халққа нималар ўргатишганини айтиб бердилар. ³¹Исо уларга:

— Келинглар, ёлғиз ўзимиз кимсасиз жойга борайлик, бир оз дам олинглар, — деди. Чунки келиб–кетувчилар кўплигидан уларнинг овқат ейишга ҳам вақти йўқ эди.

³²Исо билан шогирдлари қайиққа тушиб, ёлғиз ўзлари кимсасиз жойга жўнаб кетишди. ³³Лекин кўпчилик уларнинг қаерга кетаётганини билиб қолдилар. Шунда атрофдаги ҳамма шаҳарлардан одамлар пиёда йўлга тушишди, Исо билан шогирдлари бораётган жойга югуриб, улардан олдин етиб боришди. ³⁴Исо қайиқдан тушганда, катта бир оломонни кўрди. Уларга ачиниб кетди, чунки улар чўпонсиз қўйларга ўхшарди. Исо уларга кўп нарсалар ҳақида таълим берди.

³⁵Кеч кирганда, шогирдлар Исонинг олдига келиб дедилар:

— Бу жой кимсасиз экан, бунинг устига, жуда кеч бўлиб қолди. ³⁶Халқни жўнатиб юборинг, токи улар атрофдаги қишлоқ ва овулларга бориб, ўзларига егулик сотиб олишсин.

³⁷— Сизлар уларга овқат беринглар! — деди Исо.

— Наҳотки биз икки юз кумуш тангага нон сотиб олиб келиб, халққа едирсак? — деб сўрашди Ундан. ³⁸Исо деди:

— Қанча нонларингиз бор? Бориб кўринглар.
Улар билиб келиб:

— Бешта нон, иккита балиқ бор экан, — дейишди.

³⁹Исо халойиқни гуруҳ–гуруҳ қилиб, яшил ўт устига ўтқазишни шогирдларига буюрди. ⁴⁰Халқ юзтадан ва элликтадан гуруҳ–гуруҳ бўлиб ўтирди. ⁴¹Исо бешта нон билан иккита балиқни олди ва осмонга қараб, шукрона дуосини ўқиди. Нонларни синдириб, халойиққа тарқатиш учун шогирдларига берди. Иккита балиқни ҳам ҳаммага тақсимлаб берди. ⁴²Ҳамма еб тўйди. ⁴³Сўнг ортиб қолган нон бурдаларини ва балиқларни йиғиб олишган эди, ўн икки сават чиқди. ⁴⁴Нон еганлар беш минг эркак эди.

Исо сув устида юради

⁴⁵Исо вақт ўтказмай, шогирдларини қайиққа тушириб, кўлнинг нариги томонидаги Байтсайда шаҳрига кетишга мажбур қилди. Оломонни эса уйларига қайтариб жўнатиб юборди. ⁴⁶Одамлар билан хайрлашгандан кейин, ибодат қилиш учун тепаликка чиқди.

⁴⁷Кеч кирди. Қайиқ кўлнинг ўртасида, Исо эса ёлғиз Ўзи қуруқликда қолган эди. ⁴⁸Шогирдлар эшкак эшишга қийналаётган эдилар, чунки шамол қайиққа қарши эсар эди. Исо буни кўриб, эрта саҳарда кўл устида юрганича шогирдлари томон келди–да, ёнларидан ўтиб кетмоқчи бўлди. ⁴⁹Шогирдлар эса кўл юзида юрган Исони кўриб, арвоҳ деб ўйлаб, бақириб юборишди. ⁵⁰Чунки ҳаммалари Уни кўриб, ваҳимага тушиб қолган эдилар. Лекин Исо ўша заҳоти уларга:

— Дадил бўлинглар! Қўрқманглар, бу Менман! — деди.

⁵¹Сўнг Исо шогирдлари ёнига — қайиққа ўтгач, шамол тиниб қолди. Шогирдлар тамомила ҳайратга тушдилар, ⁵²чунки улар нон тўғрисидаги мўъжизани ҳам тушунмаган эдилар, буни англашга ақллари етмас эди.

⁵³Улар кўлдан сузиб ўтиб, Генисарет ўлкасига келдилар. Ўша ерда қайиқни боғладилар. ⁵⁴Қайиқдан чиқишлари биланоқ халқ Исони таниб қолди. ⁵⁵Одамлар бутун юртни югуриб айланиб чиқдилар, хасталарни тўшакларда Исонинг олдига олиб бордилар. Улар ҳар сафар Исонинг қаердалигини эшитишса хасталарни ўша ерга олиб боришарди. ⁵⁶Исо қаерга бормасин — қишлоқларгами, шаҳарларгами, овулларгами — одамлар хасталарни очиқ майдонларга ётқизиб қўйишарди. Хасталар Исодан: “Ҳеч бўлмаса кийимингизнинг этагига қўл теккизайлик”, деб илтимос қилишарди. Унга қўл теккизганларнинг ҳаммаси шифо топарди.

7–БОБ - МАРК

Диний урф–одатлар ва Худонинг амри

¹Фарзийлар ва Қуддусдан келган айрим Таврот тафсирчилари Исонинг ёнига йиғилиб келдилар. ²Исо шогирдларининг баъзилари ҳаром, яъни ювилмаган қўллари билан нон еяётганларини улар кўриб қолдилар. ³Фарзийлар ва умуман яҳудийларота–боболарининг урф–одатини сақлаб, қўлларини яхшилаб ювмай ҳеч овқат емайдилар. ⁴Бозордан қайтганларида ҳам ювинмай овқат емайдилар. Шунингдек, коса, товоқ, қозон ва сўрини ювиш каби кўпгина удумларга риоя қиладилар.

⁵Шундай қилиб, фарзийлар ва тафсирчилар Исодан сўрадилар:

— Нега Сизнинг шогирдларингиз ота–боболарингизнинг урф–одатини сақлашмайди? Нима учун ҳаром қўллари билан нон ейишади?

⁶Исо уларга шундай жавоб берди:

— Ишаёнинг башорати сиз иккиюзламачиларга жуда тўғри келади, у ерда ёзилганки:

“Бу халқ Мени тилдагина иззат қилади,

Юраклари эса Мендан узоқдир.

⁷Улар Менга беҳуда сажда қиладилар,

Инсон яратган қоидаларни илоҳий қонун деб ўргатадилар.”

⁸Сизлар Худонинг амрларини йиғиштириб қўясизлар, инсоний урф–одатларга эса ёпишиб оласизлар.

⁹Исо яна уларга деди:

— Ҳа, сизлар урф–одатларингизни сақлаш учун, Худонинг амрларини четлаб ўтишнинг зўр йўлини топгансизлар! ¹⁰Мусо aйтган эди: “Ота–онангизни ҳурмат қилинг. Отасини ёки онасини хўрлаган ҳар қандай одамга ўлим жазоси берилсин.” ¹¹Аммо сизлар шундай таълим берасизлар: oдам ўз отаси ёки онасига: “Фарзандлик бурчим — Худога қурбон (яъни Худога инъом қилинган)”, деб айтиши мумкин. ¹²Шундан кейин ўша одамнинг отасига ёки онасига яхшилик қилишига сизлар йўл қўймайсизлар. ¹³Шу тариқа сизлар ўзларингиз ўрнатган урф–одатларингиз орқали Худонинг каломини бекор қиласизлар. Сизлар бунга ўхшаш яна кўп ишларни қиласизлар.

Инсонни нима ҳаром қилади?

¹⁴Кейин Исо бутун халқни яна ёнига чақириб, деди:

— Ҳаммаларингиз Менга қулоқ солиб, тушуниб олинглар! ¹⁵Ташқаридан инсон ичига кирадиган ҳеч нарса уни ҳаром қила олмайди. Аксинча, инсон ичидан чиқадиган нарса уни ҳаром қилади^[1].

¹⁷Исо халойиқ орасидан чиқиб уйга кирди, шогирдлар Ундан: “Ҳалиги айтганларингизни тушунтириб беринг”, деб илтимос қилишди. ¹⁸Исо уларга деди:

— Сизлар ҳам шунчалик бефаҳммисизлар?! Ташқаридан инсоннинг ичига кирадиган ҳеч нарса уни ҳаром қила олмаслигини англамайсизларми? ¹⁹Бу нарсалар инсоннинг қалбига эмас, қорнига киради ва керак жойдан чиқиб кетади.

Исо бу гаплари билан ҳамма егуликлар ҳалол эканини эълон қилди.

²⁰У яна деди:

— Инсоннинг ичидан чиқадиган нарсалар инсонни ҳаром қилади. ²¹Чунки ичдан, яъни инсон қалбидан ёмон фикрлар, зино, ўғирлик, қотиллик, ²²фаҳш, очкўзлик, фосиқлик, маккорлик, шаҳват, ҳасад, туҳмат, манманлик ва нодонлик чиқади. ²³Ана шу ёмонликларнинг ҳаммаси инсоннинг ичидан чиқиб, уни ҳаром қилади.

Ғайрияҳудий аёлнинг ишончи

²⁴Исо у ердан чиқиб, Тир ҳудудига кетди. Бир уйга кирди ва буни ҳеч ким билиб қолишини истамас эди, лекин яширина олмади.

²⁵Қизалоғини ёвуз руҳ чалган бир аёл Исо ҳақида эшитиб қолди–да, тез келиб, Унинг оёғига йиқилди. ²⁶Бу аёл Суриянинг Финикия ўлкасида туғилган бўлиб, яҳудий эмас эди. У: “Қизимдан жинни қувиб чиқаринг”, — деб Исодан ёлвориб сўради. ²⁷Бироқ Исо унга:

— Аввал болалар тўйсин, болалардан нонни олиб кучукларга ташлаш яхши эмас, — деди.

²⁸— Тўғри, Ҳазрат, — деди аёл. — Лекин кучуклар ҳам болаларнинг дастурхонидан тўкилган ушоқларини ейди–ку.

²⁹Исо унга:

— Мана шу гапинг учун Сенга ёрдам бераман. Энди кетавер. Қизингдан жин чиқиб кетди, — деди.

³⁰Аёл уйига борганда, қизини жиндан қутулиб, тўшакда ётган ҳолда кўрди.

Исо кар одамга шифо беради

³¹Исо Тир ҳудудидан чиқиб, Сидонга борди. Сўнг Жалила кўли бўйларидан ўтиб, Декаполисга борди. ³²Айрим одамлар Исонинг олдига зўрға гапирадиган бир кар одамни олиб келиб, унга қўл теккизишини сўрашди. ³³Исо у одамни халойиқ орасидан бир четга олиб чиқди, сўнг Ўз бармоқларини унинг қулоқларига тиқиб қўйди. Сўнг тупуриб, сўлагини ўша одамнинг тилига теккизди. ³⁴Кейин осмонга қараб, чуқур хўрсинди–да, унга:

— Эффатаҳ! — деди. Бу сўзнинг таржимаси “Очил!” демакдир.

³⁵Шу онда у одамнинг қулоқлари очилиб, тилга кирди, равонгина гапира бошлади.

³⁶Исо у ердагиларга, буни ҳеч кимга айтманглар, деб буюрди. Бироқ Исо одамларга қанча ман этса ҳам, улар бу ҳодисани янада кўпроқ ёйишарди. ³⁷Улар ҳаддан ташқари ҳайратда қолиб, шундай дейишарди: “У ҳамма нарсани яхши қилади, карларни эшитадиган, соқовларни гапирадиган қилади.”

8–БОБ - МАРК

Исо 4000 кишини тўйдиради

¹Ўша кунларда яна кўп одам йиғилди. Уларнинг ейиш учун ҳеч нарсалари қолмаганда, Исо шогирдларини ёнига чақириб деди:

²— Халққа ачиняпман. Улар уч кундан бери Мен билан бирга, ейишга ҳеч нарсаси йўқ. ³Агар уларни уйларига овқат бермай жўнатиб юборсам, йўлда ҳолдан тойиб қоладилар. Уларнинг баъзилари узоқ ерлардан келганлар.

⁴Шогирдлари бунга жавобан:

— Уларни тўйдириш учун бу кимсасиз жойда ким қаердан нон топа оларди?! — дейишди.

⁵— Қанча нонларингиз бор? — деб сўради Исо.

— Еттита, — деди шогирдлар.

⁶Шундан кейин Исо халққа ерга ўтиришни буюрди. Еттита нонни олиб, шукрона дуосини ўқиб синдирди ва тарқатиш учун шогирдларига берди. Шогирдлар халққа тарқатишди. ⁷Уларда бир нечта майда балиқ ҳам бор эди. Исо балиқлар учун шукрлар айтиб, балиқларни ҳам тарқатишни буюрди. ⁸Халқ еб тўйди. Ортиб қолган нон бурдаларини йиғишганда, еттита сават тўлди. ⁹У ерда тўрт мингга яқин одам бор эди.

Исо уларни жўнатгандан кейин, ¹⁰дарҳол шогирдлари билан қайиққа тушиб, Далманута ҳудудига кетди.

Фарзийлар Исодан аломат сўрашади

¹¹Фарзийлар Исонинг олдига бориб, У билан баҳслаша бошладилар. Уни синаб кўриш мақсадида шундай дедилар: “Бизга бир мўъжизали аломат кўрсатинг, шунда Сизни Худо юборганини тан оламиз.” ¹²Лекин Исо чуқур хўрсинди:

— Нега бу авлод аломат талаб қиляпти? Сизларга чинини айтайин, бу авлодга ҳеч қандай аломат берилмайди!

¹³Исо уларнинг олдидан кетди, яна қайиққа тушиб, нариги қирғоққа ўтиб олди.

Исо шогирдларини койиди

¹⁴Шогирдлар ўзлари билан нон олишни унутган эканлар. Қайиқда бир дона нон бор эди, холос. ¹⁵Шу орада Исо шогирдларини огоҳлантириб деди:

— Фарзийлар ва Ҳироднинг хамиртурушидан эҳтиёт бўлинглар!

¹⁶Шогирдлар ўзларича: “Биз нон олмаганимиз учун У шундай деяпти”, деб муҳокама қила бошладилар. ¹⁷Шогирдлар нимани муҳокама қилаётганларини Исо билиб, уларга деди:

— Нега сизлар, нонимиз йўқ, деб айтяпсизлар? Ҳали ҳам тушунмаяпсизларми, англамаяпсизларми? Шунга ҳам ақлингиз етмаяптими?! ¹⁸Кўзларингиз бор–ку, наҳотки кўрмасангиз?! Қулоқларингиз бор–ку, наҳотки эшитмасангиз?! Эслаб кўринг: ¹⁹Мен бешта нонни синдириб, беш мингта эркакка бўлиб берганимда, сизлар қолган нон бурдалари билан нечта саватни тўлдириб олгансизлар?

— Ўн иккита саватни, — деб жавоб берди улар.

²⁰— Мен еттита нонни синдириб, тўрт минг кишига бўлиб берганимда, бурдалари билан нечта саватни тўлдириб олгансизлар?

— Еттита саватни, — дейишди.

²¹— Ҳали ҳам англамадингизми? — деб сўради улардан Исо.

Исо кўрни соғайтиради

²²Исо шогирдлари билан Байтсайда қишлоғига келди. Одамлар Исонинг олдига бир кўрни олиб келиб: “Унга қўлингизни теккизиб қўйинг”, деб ёлвордилар. ²³Исо кўрнинг қўлидан ушлаб, қишлоқдан етаклаб олиб чиқди. Сўнг кўзларига тупуриб, қўлларини унинг устига қўйди–да:

— Бирон нарса кўряпсанми? — деб сўради. ²⁴Кўр бошини кўтариб:

— Одамларни кўряпман, лекин улар юраётган дарахтларга ўхшайди, — деди.

²⁵Шундан кейин Исо қўлларини яна кўрнинг кўзларига теккизди. Кўр одам кўзларини очиб қараса, соғайиб қолган, ҳамма нарсани аниқ кўраётган эди. ²⁶Исо уни уйига жўнатар экан:

— Қишлоққа кирмай, тўғри уйингга кет, — деди.

Бутрус Масиҳни тан олади

²⁷Исо шогирдлари билан Филип Қайсарияси атрофидаги қишлоқларга йўл олди. Йўлда У шогирдларидан:

— Одамлар Мени ким деб билади? — деб сўради. ²⁸Шогирдлар Исога шундай жавоб беришди:

— Баъзилар Сизни Яҳё чўмдирувчи деб ҳисоблайдилар, баъзилар Илёс, бошқалари эса, қадимги пайғамбарлардан бири, деб айтиб юрибдилар.

²⁹Исо улардан сўради:

— Сизлар–чи, Мени ким деб биласиз?

Бутрус Унга жавоб бериб:

— Сиз Масиҳсиз, — деди.

³⁰Шундан сўнг Исо, Мен ҳақимда ҳеч кимга гапирманглар, деб шогирдларига қатъий буюрди.

Исо Ўз ўлими ҳақида гапиради

³¹Исо шогирдларига шундай деб уқтира бошлади: “Инсон Ўғли кўп азоб чекади. Оқсоқоллар, бош руҳонийлар ва Таврот тафсирчилари томонидан рад қилиниб, ўлдирилади. Уч кундан кейин эса тирилади.” ³²У бу ҳақда очиқдан–очиқ гапирди. Шунда Бутрус Исони четга тортиб: “Устоз, бундай деб айтманг”, деди. ³³Аммо Исо ўгирилиб шогирдларига қаради–да, Бутрусни қаттиқ койиб деди:

— Йўқол кўзимдан, шайтон! Сен Худонинг ишларини эмас, инсон ишларини ўйлаяпсан, — деди.

³⁴Шундан сўнг Исо халқ билан шогирдларини олдига чақириб деди:

— Кимда–ким Менга эргашишни истаса, ўзидан кечсин ва ўз хочини кўтариб, ортимдан юрсин. ³⁵Ким ўз жонини асраб қолмоқчи бўлса, уни йўқотади. Ким Мен учун ва Хушхабар учун жонини берса, жонини асраб қолади. ³⁶Агар инсон бутун дунёни эгаллаб олса–ю, ўз жонидан маҳрум бўлса, бундан унга нима фойда?! ³⁷Инсон ўз жони эвазига қандай тўлов бера олади?! ³⁸Бу бевафо ва гуноҳкор насл орасида Мендан ва Менинг сўзларимдан уялманглар! Акс ҳолда Инсон Ўғли муқаддас фаришталар билан бирга Отасининг улуғворлигига бурканиб келганда, У ҳам сизлардан уялади.

9–БОБ - МАРК

Исонинг қиёфаси ўзгаради

¹Исо уларга яна деди:

— Сизларга чинини айтайин, бу ерда турганлардан баъзилари борки, улар Худонинг Шоҳлигини қудрат билан келишини кўрмагунларича, ўлмайдилар.

²Орадан олти кун ўтди. Исо ёнига Бутрус, Ёқуб ва Юҳаннони олиб, баланд бир тоққа чиқди. У ерда, уларнинг кўз ўнгида Исонинг қиёфаси ўзгариб кетди. ³Унинг кийимлари ҳам кўзни қамаштирадиган даражада оппоқ бўлиб қолди, ер юзида ҳеч бир кир ювувчи бундай оқартира олмас эди.

⁴Шунда шогирдлар Исо билан гаплашиб турган Илёс билан Мусони кўришди. ⁵Бутрус Исога деди:

— Устоз, яхши ҳам шу ерда эканмиз! Келинг, учта чайла ясайлик: биттаси Сизга, биттаси Мусога, биттаси Илёсга.

⁶Шогирдлар шунчалик қўрқиб кетган эдиларки, Бутрус нима деб айтаётганини ўзи ҳам билмас эди.

⁷Шу пайтда булут пайдо бўлиб, уларга соя солди. Булут орасидан шундай овоз эшитилди:

— Бу Менинг севикли Ўғлимдир, Унга қулоқ солинглар!

⁸Бирданига шогирдлар атрофга қараб, ёлғиз Исодан бошқа ҳеч кимни кўришмади.

⁹Тоғдан тушаётганларида Исо уларга буюрди:

— Инсон Ўғли ўлиб тирилмагунча, бу кўрганларингизни ҳеч кимга айтманглар.

¹⁰Улар бу ҳақда ҳеч кимга айтмадилар, аммо ўзаро: “Ўликдан тирилиш нима дегани экан?” деб, бу хусусда мунозара қила бошладилар. ¹¹Улар Исодан сўрадилар:

— Нега Таврот тафсирчилари, Масиҳдан олдин Илёс келиши керак, деб айтадилар?

¹²Исо уларга жавобан деди:

— Тўғри, аввало Илёс келиб, ҳамма нарсани тиклайди. Хўш, Муқаддас Битикларда, Инсон Ўғли кўп азоб чекиши ва хўрланиши керак, деб ҳам ёзилмаганми?! ¹³Бироқ Мен сизларга шуни айтаман: Илёс аллақачон келган ва у ҳақда ёзилганидек, уни хоҳлаганича ҳўрладилар.

Исо жин чалган болага шифо беради

¹⁴Исо уч шогирди билан тоғдан тушганда, улар қолган шогирдлари атрофига йиғилган катта оломонни кўрдилар. Баъзи Таврот тафсирчилари Исонинг шогирдлари билан баҳслашаётган эдилар. ¹⁵Одамлар Исони кўриб, ҳайратга тушишди. Унинг олдига югуриб бориб, салом беришди.

¹⁶— Нималар тўғрисида баҳслашяпсизлар? — деб сўради Исо. ¹⁷Оломон орасидан кимдир жавоб берди:

— Устоз! Сизнинг олдингизга ўғлимни олиб келган эдим, уни жин чалгани учун гапира олмайди. ¹⁸Жин уни қаерда тутиб олса, ерга йиқитади. Ўғлимнинг оғзидан кўпик чиқади, у тишларини ғичирлатиб, қотиб қолади. Мен шогирдларингизга, жинни қувиб чиқаринглар, дедим, аммо улар эплай олмадилар.

¹⁹Исо бунга жавобан:

— Эй имонсиз авлод! Қачонгача сизлар билан бўламан? Қачонгача сизларга тоқат қиламан? Олдимга келтиринглар болани! — деди.

²⁰Болани Исонинг олдига келтиришди. Исони кўриши биланоқ жин болани қалтиратиб ташлади. Бола ерга йиқилди–ю, оғзидан кўпик оқизганча ағнаб ётаверди. ²¹Исо унинг отасидан:

— Қачондан бери у бундай аҳволга тушади? — деб сўради.

— Болалигидан шунақа. ²²Жин уни ҳалок қилмоқчи бўлиб кўп маротаба оловга, сувга ташлади. Агар қўлингиздан келса, бизларга раҳм қилинг, ёрдам беринг, — деди. ²³Исо унга шундай жавоб берди:

— “Қўлингиздан келса” деганинг нимаси?! Агар одам ишонса, ҳамма нарсанинг имкони бор.

²⁴Шу он боланинг отаси ҳайқириб юборди:

— Ишонаман! Ишончсизлигимни енгишимига ёрдам беринг!

²⁵Томошага йиғилаётган халқни кўрган Исо ёвуз руҳга дўқ қилиб:

— Эй, гунг қиладиган руҳ, Мен сенга буюраман: боладан чиқиб кет! Бундан кейин ҳеч қачон унинг ичига қайтиб кирма! — деди.

²⁶Шунда жин қаттиқ қичқириб юборди–да, болани шиддат билан қалтиратиб, ундан чиқиб кетди. Бола ўликдай бўлиб қолганидан, кўпчилик уни ўлди, деб айтди. ²⁷Лекин Исо уни қўлидан ушлаб туришига ёрдам берди, бола оёққа турди.

²⁸Исо уйга кирди. У ёлғиз экан, шогирдлари Ундан:

— Нега биз жинни қувиб чиқара олмадик? — деб сўрадилар. ²⁹Исо уларга деди:

— Бу тоифа жинларни ибодатдан бошқа йўл билан ҳайдаб бўлмайди.

Исо яна Ўз ўлими ҳақида гапиради

³⁰Исо ва шогирдлари у ердан жўнаб, Жалила вилоятидан ўтдилар. Исо буни ҳеч ким билиб қолишини истамас эди. ³¹У шогирдларига таълим бериб, шундай деди:

— Инсон Ўғли одамлар қўлига тутиб берилади. Уни ўлдиришади, уч кундан кейин эса У тирилади.

³²Шогирдлар эса бу сўзларни тушунмадилар, аммо Ундан гапларининг маъносини сўрашга ботина олмадилар.

Энг катта ким?

³³Исо шогирдлари билан Кафарнаҳум шаҳрига келди. Уйда бўлганда, шогирдларидан сўради:

— Йўлда кетаётиб нималар ҳақида баҳслашдингиз?

³⁴Улар индамадилар, чунки улар: “Орамизда энг катта ким?” деб ўзаро баҳслашган эдилар.

³⁵Исо ўтириб, ўн икки шогирдини ёнига чақирди:

— Ким биринчи бўлишни истаса, ҳамманинг охирида турсин ва ҳаммага хизматкор бўлсин, — деди.

³⁶Сўнгра бир болани олиб, уларнинг ўртасига турғизиб қўйди ва болани қучоқлаганча, шогирдларига деди:

³⁷— Ким шундай болалардан бирини Менинг номимдан қабул қилса, у Мени қабул қилган бўлади. Ким Мени қабул қилса, у Мени эмас, балки Мени Юборганни қабул қилган бўлади.

Бизга қарши бўлмаган — биз томондадир

³⁸Юҳанно Исога деди:

— Устоз! Биз бир одамни кўрдик. У Сизнинг номингиз билан жинларни қувиб чиқараётган экан. У биз билан юрмагани учун унга бундай қилишни ман этдик.

³⁹Исо шундай деди:

— Ман этманг! Чунки Менинг номим билан мўъжиза яратган бирор бир кимса дарров Мени ёмонлай олмайди. ⁴⁰Ким бизга қарши бўлмаса, у биз томонда. ⁴¹Сизларга чинини айтай: Масиҳга тегишли бўлганингиз учун сизга бир пиёла сув берган ҳар қандай одам албатта мукофотини олади.

Йўлдан оздириш ҳақида

⁴²Исо сўзида давом этиб деди:

— Менга ишонган шу кичикларнинг биронтасини йўлдан оздирган одамнинг ҳолига вой. Бундай қилгандан кўра, ўша одамнинг бўйнига тегирмон тошини осиб, уни денгизга ташлашгани ўзи учун яхшироқ бўларди. ⁴³Агар йўлдан озишингга қўлинг сабабчи бўлса, уни чопиб ташла. Икки қўлинг билан сўнмас дўзах ўтига йўлиққанингдан кўра, майиб бўлиб абадий ҳаётдан баҳраманд бўлганинг яхшироқдир^[2]. ⁴⁵Агар йўлдан озишингга оёғинг сабабчи бўлса, уни чопиб ташла. Икки оёғинг билан дўзахга ташлангандан кўра, чўлоқ бўлиб абадий ҳаётдан баҳраманд бўлганинг яхшироқдир^[3]. ⁴⁷Агар йўлдан озишингга кўзинг сабабчи бўлса, уни ўйиб ташла. Икки кўзинг билан дўзахга ташлангандан кўра, бир кўз билан Худонинг Шоҳлигига кирганинг яхшироқдир. ⁴⁸Дўзахнинг қурти ҳам ўлмас, олови ҳам сўнмас. ⁴⁹Ҳар бир одам оловда тузланиб, покланади. ⁵⁰Туз — яхши нарса. Лекин туз ўз шўрлигини йўқотса, қандай қилиб тузни шўр қила оласизлар?! Туздай тотли бўлинглар, ўзаро тинч–тотув яшанглар.

10–БОБ - МАРК

Никоҳ ва ажралиш ҳақида

¹Исо у ердан кетиб, Яҳудия ўлкасига, сўнг Иордан дарёсининг нариги томонига борди. Унинг атрофига яна кўп халқ йиғилди. У Ўз одатига кўра, одамларга яна таълим берди. ²Баъзи фарзийлар келдилар ва Исони синамоқчи бўлиб, сўрадилар:

— Қонунга кўра, эр ўз хотинидан ажралиши мумкинми?

³Исо бунга жавобан:

— Мусо сизларга нимани амр қилган? — деб сўради.

⁴— Эркак талоқ хатини ёзиб, хотинидан ажралишига Мусо ижозат берган эди, — дейишди. ⁵Исо уларга деди:

— Бағри тошлигингиз учун Мусо сизларга бу амрни ёзиб қолдирган. ⁶Аслида Худо дунёни яратганда одамларни эркагу аёл қилиб яратди. ⁷Шунинг учун эркак киши ота–онасидан бўлак чиқиб, ⁸хотинига боғланиб қолади, иккаласи бир тан бўладилар.” Бунга кўра, улар энди икки эмас, балки бир тан ҳисобланадилар. ⁹Худо бирга қўшганни ҳеч ким ажратмасин.

¹⁰Уйга келганларида, шогирдлар яна шу ҳақда Исодан сўрадилар. ¹¹Исо уларга деди:

— Ким ўз хотини билан ажрашиб бошқасига уйланса, у хотинига нисбатан зино қилган бўлади. ¹²Хотин ҳам агар ўз эри билан ажрашиб бошқасига тегса, зино қилган бўлади.

Исо болаларни дуо қилади

¹³Исо болаларимизга қўл теккизсин, деб одамлар Унинг олдига болаларини олиб келишарди. Шогирдлар эса ўша одамларни койишарди. ¹⁴Исо буни кўрганда, ғазабланиб деди:

— Болаларга йўл қўйинглар, Менинг олдимга келишига тўсқинлик қилманглар! Зеро, Худонинг Шоҳлиги бундайларникидир. ¹⁵Сизларга чинини айтайин: ким Худонинг Шоҳлигини бола каби қабул қилмаса, унга ҳеч қачон киролмайди.

¹⁶Кейин болаларни қучоқлаб, уларга қўл қўйиб, дуо қилди.

Бойлик ва абадий ҳаёт

¹⁷Исо йўлга чиқаётганда, бир одам югуриб келиб, Унинг олдида тиз чўкди–да:

— Валинеъмат Устозим! Абадий ҳаётга эришиш учун нима қилишим керак? — деб сўради. ¹⁸Исо унга деди:

— Нега Мени валинеъмат дейсиз? Биргина Худодан бошқа ҳеч ким валинеъмат эмас. ¹⁹Сиз амрларни биласиз: “Қотиллик қилманг. Зино қилманг. Ўғирлик қилманг. Ёлғон гувоҳлик берманг. Бировнинг ҳақини еманг. Ота-онангизни ҳурмат қилинг.”

²⁰У киши Исога деди:

— Устозим! Буларнинг ҳаммасига ёшлигимдан буён риоя қилиб келаман.

²¹Исо унга меҳр билан қараб, деди:

— Сизга бир нарса етишмайди. Боринг, бор нарсангизни сотинг, пулини камбағалларга тарқатинг. Шунда осмонда хазинангиз бўлади. Кейин келиб, Менга эргашинг.

²²Бу сўзлардан бойнинг таъби хира бўлди. У қайғуриб қайтиб кетди, чунки унинг мол–мулки кўп эди.

²³Исо атрофга разм солиб, шогирдларига деди:

— Мол–дунёси борларнинг Худо Шоҳлигига киришлари нақадар қийин!

²⁴Бу сўзларни эшитиб, шогирдларнинг ақли шошди. Исо эса такрорлаб деди:

— Болаларим, Худонинг Шоҳлигига кириш нақадар қийин! ²⁵Бой одамнинг Худо Шоҳлигига киришидан кўра, туянинг игна тешигидан ўтиши осонроқдир.

²⁶Шогирдлар ҳаддан ташқари ажабланиб ўзларича:

— Ундай бўлса, ким нажот топа олар экан? — дейишди. ²⁷Исо уларга кўзини тикиб деди:

— Инсон учун бу имконсиздир, лекин Худо учун эмас. Худо учун ҳамма нарсанинг имкони бор.

²⁸Шунда Бутрус Исога деди:

— Мана, биз уй–жойимизни ташлаб, Сизнинг орқангиздан эргашиб келдик.

²⁹Исо бунга жавобан деди:

— Сизларга чинини айтайин: ким Мен учун ва Хушхабар учун уй–жойини, ака–укаларини, опа–сингилларини, ота–онасини, болаларини ёки далаларини ташлаб кетса, ³⁰у бу дунёнинг ўзидаёқ юз ҳисса ортиқ уй–жойларга, ака–укаларга, опа–сингилларга, оналарга, болаларга ва далаларга эга бўлади, шу билан бирга қувғин ҳам қилинади. Нариги дунёда эса абадий ҳаётга сазовор бўлади. ³¹Аммо биринчи бўлганларнинг кўплари охирги бўладилар, охиргилар эса биринчи бўладилар.

Исо учинчи марта Ўз ўлими тўғрисида гапиради

³²Исо билан шогирдлари Қуддусга қараб кетаётган эдилар. Исо йўл бошлаб борарди. Шогирдлар хавотирда эди, Исонинг ортидан эргашган халқни эса ваҳима қамраб олганди. Исо ўн икки шогирдини четга олиб, Ўзи билан юз берадиган воқеаларни айта бошлади:

³³— Мана, биз Қуддусга кетяпмиз. У ерда Инсон Ўғли бош руҳонийлар ва Таврот тафсирчилари қўлига тутиб берилади. Улар Уни ўлимга маҳкум қилиб, ғайрияҳудийларга топширадилар. ³⁴Ғайрияҳудийлар Уни ҳақорат қиладилар, юзига тупурадилар, қамчилайдилар ва Уни ўлдирадилар. Лекин уч кундан кейин У тирилади.

Ёқуб билан Юҳаннонинг тилаги

³⁵Забадий ўғиллари Ёқуб билан Юҳанно Исонинг олдига келиб:

— Устоз, бизнинг бир тилагимиз бор, уни биз учун бажо келтиришингизни истаймиз, — дейишди.

³⁶— Сизлар учун нима қилишимни истайсизлар? — деб сўради Исо. ³⁷Улар:

— Сиз улуғвор тахтингизда ўтирганингизда, биримиз Сизнинг ўнг томонингизда, бошқамиз эса чап томонингизда ўтиришимизга рухсат беринг, — дейишди. ³⁸Исо уларга деди:

— Сизлар нима сўраётганингизни билмайсизлар. Мен ичадиган азоб косасидан сизлар ича оласизларми? Мен бошдан кечирадиган қайғу–аламларга ботиб чидай оласизларми?

³⁹Улар:

— Чидай оламиз, — деб жавоб беришди. Исо уларга деди:

— Сизлар–ку Мен ичадиган азоб косасидан ичасизлар, бошдан кечирадиган қайғу–аламларимга ўзингиз ҳам дучор бўласизлар. ⁴⁰Аммо Менинг ўнг ёки чап томонимда ўтиришга рухсат бериш Менинг ихтиёримда эмас. Бу ўрин кимларга аталган бўлса, уларники бўлади.

⁴¹Қолган ўнта шогирд буни эшитиб, Ёқуб билан Юҳаннодан аччиқланиб кетишди. ⁴²Исо эса уларни ёнига чақириб, деди:

— Бутпарастларга қаранглар, улар ҳукмдорларига иззат кўрсатади, ҳукмдорлари эса уларга ўз ҳукмини ўтказади, катта амалдорлар элга зўравонлик қилади. ⁴³Аммо сизларнинг орангизда бундай бўлмасин. Аксинча, орангизда ким катта бўлишни истаса, сизларга хизмат қилсин. ⁴⁴Орангизда ким биринчи бўлишни истаса, ҳаммангизга қул бўлсин. ⁴⁵Ахир, Инсон Ўғли ҳам Ўзига хизмат қилдириш учун эмас, балки Ўзи хизмат қилиш ва Ўз жонини фидо қилиб, кўпларни озод қилиш учун келган.

Исо Ерихо шаҳридаги кўр одамнинг кўзини очади

⁴⁶Исо билан шогирдлари Ерихо шаҳрига келдилар. Улар шаҳардан чиқиб кетаётганларида бир талай халойиқ уларга эргашди. Тимей ўғли Бартимей исмли бир кўр тиланчи йўл чеккасида ўтирган эди. ⁴⁷У Носиралик Исо ўтиб кетаётганини эшитиб:

— Эй Довуд Ўғли Исо, менга раҳм қил! — деб бақира бошлади. ⁴⁸Кўп одамлар эса унга: “Жим бўл!” деб жеркишди. Лекин у:

— Эй Довуд Ўғли, менга раҳм қил! — деб янада қаттиқроқ бақирди.

⁴⁹Исо тўхтаб: “Уни чақириб келинглар”, деди. Одамлар келиб, кўр одамга: “Дадил бўл, ўрнингдан тур. У сени чақиряпти”, деб айтишди.

⁵⁰Кўр тўнини ечиб ташлаб, ўрнидан сакраб турди–да, Исонинг ёнига келди. ⁵¹Исо ундан сўради:

— Сен Мендан нима истайсан?

— Устозим, кўзларим кўрсин! — деди кўр. ⁵²Исо унга:

— Боравер, ишончинг сени соғайтирди, — деди.

Ўша заҳоти у кўра бошлади. Сўнг Исонинг ортидан эргашиб кетди.

11–БОБ - МАРК

Исо Қуддусга тантанали киради

¹Исо шогирдлари билан Қуддусга яқинлашиб қолган эдилар. Улар Зайтун тоғи этагидаги Байтфагия ва Байтания қишлоқларига етиб келаётганларида, Исо шогирдларидан иккитасига деди:

²— Анави қишлоққа боринглар. У ерга киришингиз биланоқ, боғлиқ турган ва ҳеч қачон минилмаган хўтикни кўрасизлар. Ўша хўтикни ечиб, бу ерга олиб келинглар. ³Агар кимдир сизлардан: “Нима қиляпсизлар?” деб сўраб қолса, “Бу хўтик РаббимизМасиҳга керак, хўтикни У дарҳол бу ерга қайтариб юборади”, деб жавоб беринглар.

⁴Улар бориб, кўчада дарвоза ёнида боғлаб қўйилган хўтикни кўриб, ечиб олишди. ⁵У ерда турган бир неча киши уларга:

— Нима қиляпсизлар? Нега хўтикни ечяпсизлар? — деб сўрашди.

⁶Шогирдлар Исо буюрганидек жавоб беришди, одамлар уларни қўйиб юборишди. ⁷Шогирдлар хўтикни Исонинг олдига олиб келишди. Хўтик устига тўнларини ташлашди, Исо хўтикка минди. ⁸Кўпчилик тўнларини йўлга пойандоз қилиб ёйди. Бошқалар эса даштдаги яшил новдаларни кесиб, йўлга тўшадилар. ⁹Олдинда ва орқада юраётганлар шундай деб ҳайқиришарди:

“Тасанно!

Эгамиз номидан келаётган Инсон барака топсин!

¹⁰Бобомиз Довуднинг яқинлашган шоҳлиги муборак бўлсин!

Фалак тоқида Унга тасанно ўқилсин!”

¹¹Исо Қуддусга кириб, Маъбадга борди, ҳамма нарсани кўздан кечирди. Кун кеч бўлиб қолганидан, Исо ўн икки шогирди билан Байтания қишлоғига қайтиб кетди.

Қуриб қолган анжир дарахти

¹²Эртаси куни улар Байтаниядан чиққанларида, Исонинг қорни оч эди. ¹³У узоқдан барглар билан қопланган бир анжир дарахтини кўриб қолди, дарахтдан бирон анжир топа олармиканман, деб борди. Дарахтнинг ёнига келиб, баргдан бошқа ҳеч нарса тополмади, чунки ҳали анжир териш вақти эмас эди. ¹⁴Исо дарахтга қараб:

— Бундан кейин то абад сенинг мевангни ҳеч ким емасин! — деди.

Шогирдлари ҳам бу гапни эшитишди.

Исо олди–сотди қилувчиларни Маъбаддан қувади

¹⁵Сўнг улар Қуддусга келишди. Исо Маъбадга кириб, ичкарида олди–сотди қилаётганларни қувиб чиқара бошлади. Саррофларнинг хонтахталарини, каптар сотувчиларнинг курсиларини ағдариб юборди. ¹⁶Сотиладиган молни Маъбад ичидан олиб ўтишга ҳеч кимга ижозат бермади.

¹⁷Исо халққа таълим бераётиб деди:

— Тавротда ёзилган–ку: “Менинг уйим, барча халқларнинг Ибодат Уйи, деб аталади.” Сизлар эса Худонинг уйини қароқчилар уясига айлантириб юборибсизлар!

¹⁸Бош руҳонийлар ва Таврот тафсирчилари буни эшитиб, Исони ҳалок қилиш пайига тушдилар. Бутун халқ Исонинг таълимотига маҳлиё бўлгани учун, бош руҳонийлар билан тафсирчилар Ундан қўрқиб қолдилар.

¹⁹Кеч киргач, Исо шогирдлари билан шаҳардан ташқарига чиқиб кетди.

Ибодат ва ишонч ҳақида

²⁰Эрта билан улар яна анжир дарахти ёнидан ўтиб қарашса, дарахт илдизигача қуриб қолган экан. ²¹Бутрус бўлган ҳодисани эслаб, Исога деди:

— Устоз! Қаранг, Сиз лаънатлаган анжир дарахти қуриб қолибди.

²²Исо бунга жавобан деди:

— Худога ишончингиз бўлсин. ²³Сизларга чинини айтайин: агар кимки бу тоққа: “Қўпорилиб денгизга отил”, деса–ю, ўз қалбида шубҳаланмай, айтгани бажо келишига қаттиқ ишонса, айтгани бўлади. ²⁴Бинобарин, сизларга айтаман: сиз ибодатда нимаики сўрасангиз, олдим, деб ишонинглар ва сизга берилади. ²⁵Ибодат қилиб турганингизда бировда гинангиз бўлса, уни кечириб юборинг, токи осмондаги Отангиз ҳам сизларнинг гуноҳларингизни кечирсин^[4].

Исонинг ҳокимияти ҳақида савол

²⁷Улар яна Қуддусга келдилар. Исо Маъбадда айланиб юрган эди, бош руҳонийлар, Таврот тафсирчилари ва оқсоқоллар Унинг олдига келиб ²⁸сўрадилар:

— Сиз бу ишларни қандай ҳокимият билан қиляпсиз? Буларни қилиш учун Сизга ким ҳокимият берган?

²⁹Исо уларга шундай жавоб берди:

— Мен сизларга бир савол берай. Менга жавоб берсангизлар, Мен ҳам бу ишларни қандай ҳокимият билан қилаётганимни сизларга айтаман. ³⁰Яҳё халқни сувга чўмдириш ҳуқуқини Худодан олганмиди ёки инсонданми? Жавоб беринглар Менга.

³¹Улар ўзларича мулоҳаза юрита бошлашдилар: “Агар Худодан десак, У: ‘Нега Яҳёга ишонмадингизлар?’ — дейди. ³²Агар инсондан десак–чи?”

Ваҳоланки, улар оломондан қўрқардилар, чунки ҳамма Яҳёни ҳақиқий пайғамбар, деб ҳисобларди. ³³Хуллас, улар Исога:

— Билмаймиз, — деб жавоб бердилар. Исо уларга деди:

— Ундай бўлса, Мен ҳам бу ишларни қайси ҳокимият билан қилаётганимни сизларга айтмайман.

12–БОБ - МАРК

Ёвуз боғбонлар ҳақида масал

¹Исо халққа масаллар орқали сўзлай бошлади:

“Бир одам узумзор барпо қилибди. Атроф–теварагини девор билан ўраб, узум сиқадиган чуқур қазибди, кузатув минорасини қурибди. Кейин узумзорни боғбонларга ижарага бериб, ўзи сафарга кетибди.

²Йиғим–терим мавсумида, узумзор ҳосилидан тегишли улушини олиш учун ўша одам хизматкорини боғбонлар олдига юборибди. ³Боғбонлар эса уни тутиб олишибди, калтаклаб, қуп–қуруқ қайтариб юборишибди. ⁴Узумзор эгаси яна бошқа бир хизматкорини уларнинг олдига юборибди. Улар бунисини ҳам бошига уриб, ҳақорат қилибдилар. ⁵Яна бошқасини йўллабди, унисини эса ўлдиришибди. У яна хизматкорларини юбораверибди, аммо боғбонлар уларнинг баъзиларини уриб, баъзиларини ўлдиришибди.

⁶Узумзор эгасининг энди биргина одами қолибди, у ҳам бўлса, севикли ўғли экан. У: “Ўғлимни ҳурмат этарлар”, — деб, боғбонлар олдига уни юборибди. ⁷Лекин улар бир–бирига:

— Бу меросхўр–ку! Уни ўлдирайлик, шунда мерос бизга қолади, — дейишибди. ⁸Ўғлини ушлаб, ўлдириб, жасадини узумзордан чиқариб ташлашибди.

⁹Хўш, сизнингча, энди узумзор эгаси нима қилар экан? У келиб боғбонларни ўлдиради, узумзорни эса бошқаларга ижарага беради.

¹⁰Наҳотки сизлар Муқаддас Битиклардаги ушбу сўзларни ҳеч ўқимаган бўлсангиз:

“Бинокорлар рад этган тош

Бинонинг тамал тоши бўлди.

¹¹Бу Эгамизнинг қилган ишидир,

Кўз олдимиздаги ажойиботдир.”

¹²Исо айтган бу масал яҳудий йўлбошчиларга қарши қаратилган эди. Улар буни англаб етдилар–у, Исони қўлга олмоқчи бўлдилар. Аммо халқдан қўрққанлари учун Унга қўл теккизмай кетиб қолдилар.

Худонинг ҳақи Худога

¹³Исони тилидан илинтириш учун Унинг олдига фарзийлардан ва Ҳирод тарафдорларидан баъзиларини юбордилар. ¹⁴Улар келиб дедилар:

— Устоз, одил эканингизни биламиз. Сиз бирор кишига хушомадгўйлик қилмайсиз. Одамларга юз–хотир қилмасдан, Худонинг йўлини тўғри ўргатасиз. Айтинг–чи, Қайсарга солиқ тўлашимиз тўғрими ёки йўқми? Биз солиқ тўлайликми ёки тўламайликми?

¹⁵Исо уларнинг иккиюзламачилигини билар эди.

— Нима, Мени синаб кўрмоқчимисизлар? Менга бир кумуш танга олиб келинглар, бир кўрайин, — деди.

¹⁶Улар олиб келгач, Исо сўради:

— Бу сурат ва ёзув кимники?

— Қайсарники, — деди улар. ¹⁷Исо уларга:

— Қайсарнинг ҳақини Қайсарга, Худонинг ҳақини Худога беринглар, — деди.

Буни эшитганлар ҳайратда қолдилар.

Қиёмат ҳақида савол

¹⁸Саддуқийлар ўликларнинг тирилишини инкор этардилар. Уларнинг баъзилари Исонинг олдига келиб, халқ олдида Унга шундай савол бердилар:

¹⁹— Устоз! Мусо бизга шундай ёзиб қолдирган: “Агар бировнинг акаси фарзанд кўрмай ўтиб кетса, укаси акасининг хотинига уйланиб, акаси учун фарзандни дунёга келтирсин.” ²⁰Етти ака–ука бўлган экан. Биринчиси уйланибди, сўнг насл қолдирмай ўлиб кетибди. ²¹Иккинчиси ҳам ўша хотинни олиб, фарзанд кўрмай оламдан ўтибди. Учинчиси ҳам шу кўйга тушибди. ²²Шунингдек, ака–укаларнинг еттови ҳам фарзанд кўрмай оламдан ўтибди. Охирида хотин ҳам қазо қилибди. ²³Айтинг–чи, Худо одамларни тирилтирганда хотин қайси бирининг хотини ҳисобланади? Еттови ҳам унга уйланган эдилар–ку!

²⁴Исо уларга шундай жавоб берди:

— Сизлар Муқаддас Битикларни ҳам, Худонинг қудратини ҳам билмайсизлар, ана шу сабабдан адашяпсизлар. ²⁵Ўликлар тирилганда уйланмайдилар, эрга ҳам тегмайдилар, балки бамисоли осмондаги фаришталардай бўладилар. ²⁶Ўликларнинг тирилиши ҳақидаги масалага келсак: наҳотки сизлар ҳеч қачон Мусонинг китобини ўқимаган бўлсангизлар?! Ёнаётган бута тўғрисидаги парчада Худо Мусога: “Мен Иброҳим, Исҳоқ ва Ёқубнинг Худосиман”, — деган–ку! ²⁷Ахир, Худо ўликларнинг эмас, тирикларнинг Худосидир. Сизлар ниҳоятда адашяпсизлар.

Энг муҳим илоҳий амр

²⁸Таврот тафсирчиларидан бири уларнинг мунозара қилаётганини эшитиб, Исонинг уларга яхши жавоб бериб турганини кўрди. У Исонинг олдига келиб:

— Амрларнинг энг муҳими қайси бири? — деб сўради. ²⁹Исо унга жавоб бериб деди:

— Энг муҳим амр шудир: “Эй Исроил, қулоқ сол! Эгамиз Худойимиздир, Эгамиз танҳодир. ³⁰Эгангиз Худони бутун қалбингиз билан, жону дилингиз билан, бутун онгингиз билан, кучингиз борича севинг.” ³¹Энг муҳим амрлардан иккинчиси: “Ўзгани ўзингизни севгандай севинг.” Булардан буюкроқ амр йўқ.

³²— Яхши гапирдингиз, Устоз, — деди тафсирчи Исога. — Худо танҳодир, Ундан бошқа Худо йўқ, деб тўғри айтдингиз. ³³Уни бутун қалбимиз, бутун идрокимиз, кучимиз борича севишимиз керак. Ўзгани ҳам ўзимизни севгандай севишимиз керак. Бу — куйдириладиган ва бошқа қурбонликлар келтиришдан аълороқдир.

³⁴Исо унинг оқилона жавоб берганини кўриб:

— Сен Худонинг Шоҳлигидан узоқда эмассан, — деди.

Шундан кейин ҳеч ким Исога савол беришга журъат этмади.

Масиҳ кимнинг ўғли?

³⁵Исо Маъбадда таълим бераётиб, шундай савол берди:

— Қандай қилиб Таврот тафсирчилари МасиҳниДовуднинг ўғли дейдилар? ³⁶Довуднинг ўзи Муқаддас Руҳ илҳоми билан деганки:

“Эгамиз айтмоқда Раббимга:

Душманларингни оёқларинг остига йиқитмагунимча,

Сен Менинг ўнг томонимда ўтириб тургин.”

³⁷Демак, Довуднинг ўзи Масиҳни Раббим деб атаган бўлса, қандай қилиб Масиҳ Довуднинг ўғли бўлади?!

Бир талай оломон Исони иштиёқ билан тинглар эди.

Исо сохта диндорлик тўғрисида огоҳлантиради

³⁸Исо халққа насиҳат қилиб, яна шундай деди:

— Таврот тафсирчиларидан эҳтиёт бўлинглар! Улар узун кийимлар кийишни яхши кўрадилар, бозорларда одамлар уларга салом беришларини, ³⁹синагогаларда яхши жойларда ўтиришни, зиёфатларда тўрда ўтиришни ёқтирадилар. ⁴⁰Аммо бева аёлларнинг уй–жойларини тортиб оладилар, хўжа кўрсинга узоқ дуо ўқийдилар. Бундай одамлар оғирроқ жазога дучор бўладилар.

Бева аёлнинг хайр–эҳсони

⁴¹Исо Маъбад хазинаси қаршисида ўтириб, эҳсон қутисига пул солаётган одамларни кузатиб турди. Кўп бойлар анчагина пул ташладилар. ⁴²Бир камбағал бева аёл ҳам келиб, қиймати бир тийинга тўғри келадиган икки чақа ташлади.

⁴³Шунда Исо шогирдларини ёнига чақириб деди:

— Сизларга чинини айтайин, бу камбағал бева аёл хазинага пул ташлаганларнинг ҳаммасидан ҳам кўпроқ ташлади. ⁴⁴Чунки бойларнинг ҳаммаси ўзларининг ортиқча пулларидан эҳсон қилдилар. Бу аёл эса камбағаллигига қарамасдан, ўзининг бор-йўғини, рўзғорига ишлатиладиган ҳамма пулини ташлади.

13–БОБ - МАРК

Исо охирзамон ҳақида гапиради

¹Исо Маъбаддан чиқиб кетаётганда шогирдларидан бири:

— Устоз, қаранг, нақадар улкан тошлар, нақадар ҳашаматли бинолар! — деди. ²Исо унга:

— Бу ҳашаматли биноларни кўряпсанми? Буларнинг ҳаммаси шунчалик вайрон бўладики, тош устида турган тош қолмайди, — деди.

³Исо Зайтун тоғида, Маъбаднинг рўпарасида ўтирган вақтда Бутрус, Ёқуб, Юҳанно ва Идрис Ундан алоҳида сўрадилар:

⁴— Бизга айтинг–чи, бу айтганларингиз қачон юз беради? Тез орада содир бўлишини нимадан билсак бўлади?

⁵Исо уларга шундай жавоб берди:

“Эҳтиёт бўлинглар, ҳеч ким сизларни йўлдан оздирмасин! ⁶Кўп кишилар ўзларини Менинг номим билан атаб: “Мен Ўшаман”, — деб кўпларни йўлдан оздирадилар. ⁷Сизлар уруш садоларини ва узоқдан келган уруш хабарларини эшитганингизда, чўчиманглар. Булар албатта содир бўлади, аммо бу ҳали охири дегани эмас. ⁸Халқ халққа қарши, шоҳлик шоҳликка қарши кўтарилади. Айрим жойларда зилзилалар, қаҳатчиликлар бўлади. Бу ҳодисалар эса бамисоли тўлғоқнинг бошланишидир.

⁹Сизлар эса ўзингизга эҳтиёт бўлинглар. Чунки сизларни маҳкамаларга топшириб, синагогаларда урадилар. Мен туфайли сизларни ҳокимлар ва шоҳлар ҳузурида турғизиб қўядилар, сизлар эса Менинг шоҳидларим бўласизлар. ¹⁰Аммо охират келишидан олдин, Хушхабар ҳамма халқларга эълон қилиниши лозим.

¹¹Сизларни қўлга олиб, маҳкамага топширганларда, нима айтамиз, деб олдиндан хавотир олманглар. Ўша соатда сизларга нима берилса, ўшани айтинглар. Чунки ўшанда сизлар эмас, балки Муқаддас Руҳ гапиради. ¹²Ака укасини, ота боласини ўлимга топширади. Болалар ўз ота–оналарига қарши чиқиб, уларни ўлдиртирадилар. ¹³Менинг номим туфайли ҳамма сизлардан нафратланади. Лекин охиригача бардош берган нажот топади.”

Азоб–уқубат даври ҳақида

¹⁴Кўп ҳаром–хариш ишларга сабаб бўладиган макруҳ бир нарсанинг ман этилган жойга ўрнатилганини кўрганингизда (ўқиган тушуниб олсин!), Яҳудияда бўлганлар тоғларга қочишсин. ¹⁵Томнинг устида бўлганлар пастга тушиб, уйидан бирон нарса олиб келиш учун уйига киришмасин. ¹⁶Далада бўлганлар эса тўнини олгани қайтиб келмасин. ¹⁷У кунларда ҳомиладор ва эмизикли аёлларнинг ҳолига вой! ¹⁸Қочишингиз қишга тўғри келмаслиги учун илтижо қилинглар. ¹⁹Чунки ўша кунларда шундай азоб–уқубатлар бўладики, Худо дунёни яратганидан то ҳозиргача бундай бўлмаган ва қайтиб содир бўлмайди. ²⁰Агар Эгамиз ўша кунларни қисқартирмаганда эди, ҳеч бир жонзот омон қолмас эди. Лекин Худо танлаган одамлари учунгина ўша кунларни қисқартиради.

²¹Агар ўшанда кимдир сизларга: “Масиҳ мана бу ерда” ёки: “Ана у ерда”, — деб айтса, ишонманглар. ²²Чунки сохта масиҳлар ва сохта пайғамбарлар пайдо бўлиб, иложи бўлса, танланган одамларни йўлдан оздириш учун аломату мўъжизалар кўрсатадилар. ²³Сизлар эса эҳтиёт бўлинглар. Мен ҳаммасини сизларга олдиндан айтиб қўйдим.

²⁴Аммо ўша кунларда, азоб–уқубатлардан кейин

Қуёш қораяди, ойнинг нури сўнади.

²⁵Осмондан юлдузлар қулаб тушади,

Самовий кучлар ларзага келади.

²⁶Шунда ҳамма одам Инсон Ўғлини кўради. Инсон Ўғли буюк қудрат ва улуғворликка бурканиб, булутларда келади. ²⁷У фаришталарини ернинг тўрт томонига юбориб, дунёнинг бир бурчагидан бошқа бурчагигача танлаган одамларини тўплаб олади.”

Ҳушёр бўлиш ҳақида

²⁸“Анжир дарахтидан сабоқ олинглар: унинг шохлари кўкариб барг чиқараётганда, ёз яқинлашганини биласизлар. ²⁹Шу сингари, мана бу воқеалар содир бўлганда, билингки, ўша вақт яқинлашиб қолган, остонангизга етган. ³⁰Сизларга чинини айтайин: бу насл ўтмасданоқ, буларнинг ҳаммаси содир бўлади. ³¹Еру осмон йўқ бўлиб кетади, аммо Менинг сўзларим кучда қолади.

³²Ўша кун ёки соат ҳақида Отамдан бошқа ҳеч ким билмайди. Ўғил ҳам, осмондаги фаришталар ҳам билмайдилар. ³³Эҳтиёт бўлиб, ҳушёр туринглар, чунки ўша вақт–соат қачон келишини сизлар билмайсизлар.

³⁴Бу худди сафарга жўнаган уй эгасига ўхшайди. У ўз уй–рўзғорини хизматкорларига топшириб, ҳар бирига вазифа бериб, дарвозабонга ҳушёр бўлиб туришни буюриб, жўнаб кетади. ³⁵Худди шу сингари, сизлар ҳам ҳушёр бўлиб туринглар. Чунки уй эгаси қачон келишини — кечқурунми, ярим тундами, хўрозлар қичқиргандами ёки эрталабми — сизлар билмайсизлар. ³⁶Тағин У ногаҳон келиб, сизларни ухлаб ётган ҳолда кўрмасин!

³⁷Сизларга айтганимни ҳаммага айтаман: ҳушёр бўлинглар!”

14–БОБ - МАРК

Исони ўлдириш режаси

¹Фисиҳ зиёфатига ва Хамиртурушсиз нон байрамига икки кун қолган эди. Бош руҳонийлар ва Таврот тафсирчилари Исони ҳийла билан тутиб, ўлдириш учун фурсат пойлаб юрган эдилар. ²Улар: “Биз бу ишни байрам кунлари қилмаслигимиз керак, акс ҳолда халқ ғалаён қилиши мумкин”, дедилар.

Исога сунбул мойи қуйган аёл

³Исо Байтания қишлоғида тери касаллигига чалинган Шимўннинг уйида меҳмон бўлиб ўтирган эди. Шунда бир аёл ганчдан ясалган идишда тоза, қимматбаҳо сунбул мойи олиб келди. Идишни синдириб, мойни Исонинг бошидан қуйди. ⁴Баъзилар бундан ғазабланиб, бир–бирига:

— Мойни бундай исроф этишнинг нима кераги бор эди?! ⁵Ахир, уни уч юз кумуш тангадан ҳам кўпроққа сотиб камбағалларга тақсимлаб бериш мумкин эди–ку! — деб аёлни қаттиқ койишди.

⁶— Қўйинглар уни! — деди Исо. — Нега аёлни хижолатда қолдиряпсизлар? У Мен учун ажойиб иш қилди. ⁷Камбағаллар ҳар доим сизлар билан бирга бўладилар. Истаган вақтингизда уларга ёрдам бера оласизлар. Лекин Мен сизлар билан доимо бирга бўлмайман. ⁸Бу аёл қўлидан келганини қилди. У Менинг танамга хушбўй мой суртиб, олдиндан дафнга тайёрлади. ⁹Сизларга чинини айтайин: Хушхабар дунёнинг қайси ерида эълон қилинмасин, бу аёл ҳам эсга олиниб, унинг қилган иши ҳақида айтилади.

¹⁰Шунда ўн икки шогирддан бири бўлган Яҳудо Ишқариёт бош руҳонийларнинг олдига бориб, Исони сизларга тутиб бераман, деди. ¹¹Бош руҳонийлар бу гапни эшитиб, жуда хурсанд бўлдилар, Яҳудога пул беришни ваъда қилдилар. Шундай қилиб, Яҳудо Исони тутиб бериш учун қулай вақтни кута бошлади.

Қутлуғ зиёфат ва Исога хиёнат

¹²Хамиртурушсиз нон байрамининг биринчи кунида, Фисиҳ қўзиси сўйиладиган пайтда, шогирдлар Исодан сўрадилар:

— Фисиҳ таомини қаерда емоқчисиз? Биз бориб тайёргарлик кўрайлик.

¹³Исо шогирдларидан иккитасини юбораётиб, уларга деди:

— Шаҳарга боринглар, у ерда кўзада сув кўтариб кетаётган бир одамни учратасизлар. Унинг орқасидан боринглар. ¹⁴У кирадиган хонадон эгасига шундай деб айтинглар: “Устозимиз шогирдлари билан Фисиҳ таомини емоқчилар. У сиздан: ‘Бизга тайёрлаб қўйилган меҳмонхона қаерда?’ деб сўраб юбордилар.” ¹⁵Уй эгаси сизларга жиҳозланган, тайёрлаб қўйилган катта болохонани кўрсатади. У ерда биз учун ҳозирлик кўринглар.

¹⁶Шогирдлар жўнашди. Шаҳарга кирганларида, худди Исонинг айтганини топдилар ва Фисиҳ таомини тайёрладилар. ¹⁷Кеч кирганда, Исо ўн икки шогирди билан бирга у ерга келди.

¹⁸Улар овқатланиб ўтирганларида Исо шундай деди:

— Сизларга чинини айтайин, Мен билан таом еяётган киши Менга хиёнат қилади. У сизларнинг орангиздадир.

¹⁹Шогирдлар хафа бўлиб, бирин–кетин:

— Наҳотки ўша мен бўлсам? — деб Ундан сўрай бошладилар.

²⁰Исо уларга жавобан деди:

— У ўн иккитангиздан биттаси, Мен билан баравар косага нонни ботирган — ўшадир. ²¹Тўғри, Инсон Ўғли У ҳақда ёзилгандай жон беради. Лекин Инсон Ўғлини тутиб берадиган одамнинг ҳолига вой! Унинг туғилганидан кўра туғилмагани яхшироқ эди.

²²Улар овқатланаётганда, Исо нонни олди, дуо ўқиб синдирди. Нонни шогирдларига бериб:

— Олинглар, бу Менинг танамдир, — деди. ²³Шароб қуйилган косани ҳам олди, шукрона дуосини ўқиб уларга узатди. Ҳаммалари ундан ичдилар. ²⁴Исо уларга деди:

— Бу шароб Худонинг аҳдини билдиради. Бу Аҳд кўплар учун тўкиладиган қоним эвазига кучга киради. ²⁵Сизларга чинини айтайин: Худонинг Шоҳлигида Мен янги шароб ичадиган кунгача узум неъматидан бошқа ичмайман.

²⁶Сўнг улар ҳамду сано куйлаб, Зайтун тоғи томон кетдилар.

Бутруснинг Исодан тониши ҳақида башорат

²⁷Исо шогирдларига деди:

— Ҳаммаларингиз Мени ташлаб, қочиб кетасизлар. Чунки ёзилган:

“Мен чўпонни ўлдираман,

Шунда қўйлар ҳар ёққа тарқалиб кетади.”

²⁸Бироқ Мен тирилганимдан кейин, сизларни Жалилада кутаман.

²⁹Бутрус Исога деди:

— Сизни ҳамма ташлаб кетса ҳам, мен Сизни ташлаб кетмайман!

³⁰Исо унга:

— Сенга чинини айтайин, бугун, шу кечасиёқ, хўроз икки марта қичқирмасдан олдин, сен Мендан уч марта тонасан, — деди.

³¹Лекин Бутрус ўз гапида қаттиқ туриб олди:

— Керак бўлса, Сиз билан бирга ўламан! Аммо Сиздан асло тонмайман! — деди. Бошқа ҳамма шогирдлар ҳам шундай дейишди.

Исонинг боғдаги ибодати

³²Улар Гетсемания деган жойга бордилар. Исо шогирдларига:

— Мен ибодат қилаётганимда, сизлар шу ерда ўтириб туринглар, — деди.

³³У ёнига Бутрусни, Ёқуб ва Юҳаннони олди. Исони қайғу, ғам босиб кела бошлади. ³⁴Шогирдларига:

— Юрагимдаги оғир қайғу Мени ўлгудай қийнаб юборди. Шу ерда қолинглар–да, кўз–қулоқ бўлиб туринглар, — деди.

³⁵Бир оз нари кетиб ерга мук тушди: “Агар иложи бўлса, бу лаҳза Мени четлаб ўтсин”, деб ибодат қилди.

³⁶Сўнг шундай деб ёлворди: “Ота! Отажон! Сен учун ҳамма нарсанинг имкони бор! Бу азоб косасини Мендан узоқлаштир. Аммо Менинг хоҳишим эмас, Сенинг хоҳишинг бажо бўлсин.”

³⁷Исо қайтиб келиб, шогирдларининг ухлаб ётганини кўрди. Бутрусга деди:

— Шимўн! Ухлаяпсанми? Бир соатгина ҳам уйғоқ ўтира олмадингми? ³⁸Кўз–қулоқ бўлиб туринглар, васвасага тушмаслик учун ибодат қилинглар. Руҳ тетик, тана эса заифдир.

³⁹Исо яна бориб, ўша сўзларни айтиб ибодат қилди. ⁴⁰У қайтиб келиб, шогирдларининг яна ухлаб ётганини кўрди. Уларнинг кўзлари юмилиб кетаверган эди. Улар Исога нима деб айтишни билмай қолдилар.

⁴¹Учинчи марта бориб келиб, Исо шогирдларига деди:

— Ҳалигача дам олиб, ухлаб ётибсизларми?! Бўлди, вақт–соати келди! Инсон Ўғли гуноҳкорлар қўлига тутиб бериляпти. ⁴²Туринглар, кетайлик! Ана, Менга хоинлик қилувчи келяпти!

Исони қўлга олишади

⁴³Исо ҳали гапириб бўлмасидан, тўсатдан Яҳудо келиб қолди. У ўн икки шогирддан бири бўлиб, унинг ёнида қилич ва таёқ ушлаган оломон бор эди. Бу оломонни бош руҳонийлар, Таврот тафсирчилари ва оқсоқоллар юборган эдилар. ⁴⁴Хоин Яҳудо оломон билан тил бириктириб, шундай деганди: “Мен кимни ўпсам, У ўша Кишидир. Уни қўлга олинглар, қўриқлаб, олиб кетинглар.”

⁴⁵Яҳудо тўппа–тўғри Исонинг олдига бориб:

— Устоз! — деб Уни ўпди.

⁴⁶Шу заҳотиёқ одамлар Исони ушлаб, қўлга олдилар. ⁴⁷Ўша ерда турганлардан бири қиличини қинидан суғурди–да, олий руҳонийнинг хизматкорига бир уриб, қулоғини кесиб ташлади.

⁴⁸Исо уларга деди:

— Сизлар Мени қўлга олиш учун қўзғолончига қарши чиққандек қиличу таёқлар билан қуролланиб келибсизлар. ⁴⁹Мен ҳар куни Маъбадда сизнинг орангизда эдим, таълим берардим. Сизлар ўшанда Мени қўлга олмадингизлар. Аммо булар Муқаддас Битикларда айтилганлар бажо бўлиши учун рўй берди.

⁵⁰Ўшанда ҳамма шогирдлари Исони ташлаб, қочиб кетишди. ⁵¹Бир ёш йигит Исога эргашиб кетаётган эди. У зиғир матога ўраниб олган, бошқа кийими йўқ эди. Одамлар ўша йигитни ҳам ушлаган эдилар, ⁵²у зиғир матосини ташлаб, яланғоч ҳолича қочиб кетди.

Исо яҳудийларнинг Олий кенгаши олдида

⁵³Исони олий руҳонийнинг олдига олиб келдилар. Бош руҳонийлар, оқсоқоллар ва Таврот тафсирчиларининг ҳаммаси йиғилган эдилар. ⁵⁴Бутрус эса Исонинг орқасидан масофа сақлаб эргашиб келиб, олий руҳонийнинг ҳовлисига кирди. У соқчилар билан бирга олов ёнида ўтириб, исинди.

⁵⁵Бош руҳонийлар ва Олий кенгашнинг барча аъзолари Исони ўлимга маҳкум қилиш учун Унга қарши гувоҳ излар эдилар, лекин тополмасдилар. ⁵⁶Кўп одамлар Унга қарши сохта гувоҳлик бераётган бўлсалар–да, аммо берган гувоҳликлари бир–бирига мос келмас эди. ⁵⁷Сохта гувоҳлардан баъзилари сўзга чиқиб шундай дер эдилар:

⁵⁸— У: “Инсон қўли билан қурилган бу Маъбадни Мен бузиб ташлайман–у, уч кунда инсон қўлларисиз, бошқа бир Маъбадни тиклайман”, — деганини эшитган эдик.

⁵⁹Лекин бу хусусда ҳам гувоҳларнинг берган маълумотлари бир–бирига мос келмас эди.

⁶⁰Бундан кейин олий руҳоний олдинга чиқиб, Исога:

— Индамай тураверасанми?! Уларнинг Сенга қўйган айбларига жавоб қайтармайсанми?! — деди.

⁶¹Исо эса индамади, ҳеч жавоб қайтармади. Олий руҳоний яна Ундан сўради:

— Муборак Худонинг Ўғли — Масиҳ Сенмисан?

⁶²Исо деди:

— Мен Ўшаман. Сизлар Инсон Ўғлини Қодир Худонинг ўнг томонида ўтирганини ва осмон булутларида келаётганини кўрасизлар.

⁶³Шундан кейин олий руҳоний ўз кийимларини йиртиб деди:

— Бизларга бошқа гувоҳларнинг нима кераги бор?! ⁶⁴Унинг куфр кетганини ўзларингиз эшитдингизлар. Сизларнинг қарорингиз қандай?

Ҳаммалари Уни ўлимга лойиқ деб топишди. ⁶⁵Баъзилар Унга тупуришди. Унинг юз–кўзини боғлаб, муштлашди: “Пайғамбар, қани топ–чи, Сени ким урди экан?” деб айтишди. Соқчилар ҳам Уни олиб кетиб, урдилар.

Бутрус Исодан тонади

⁶⁶Бутрус пастдаги ҳовлида экан, олий руҳонийнинг бир чўриси келиб қолди. ⁶⁷Исиниб турган Бутрусни кўриб, унга тикилиб қаради–да:

— Сиз ҳам ўша Носиралик Исо билан бирга эдингиз–ку! — деди. ⁶⁸Лекин Бутрус инкор этиб:

— Нима деяпсан ўзи, тушунмаяпман, — деди–ю, бошқа ёққа, ташқи ҳовлига чиқиб кетди. Шу пайт хўроз қичқирди.

⁶⁹Чўри уни яна учратиб, у ерда турганларга:

— Бу одам ўшалардан бири, — деб яна айтди.

⁷⁰Бутрус яна инкор этди.

Бир оздан кейин у ерда турганлар яна Бутрусга гапира бошлашди:

— Сен Жалилаликсан–ку! Ўшалардан бири эканлигинг аниқ.

⁷¹— Худо урсин! Сизлар айтаётган бу Одамни мен танимайман! — деб қасам ичди Бутрус.

⁷²Нақ шу пайт хўроз иккинчи марта қичқирди. Исонинг: “Хўроз икки марта қичқирмасдан олдин, сен Мендан уч марта тонасан”, — деган сўзи Бутруснинг эсига тушиб кетди. У чидолмай йиғлаб юборди.

15–БОБ - МАРК

Исо Римлик ҳоким Пилат ҳузурида

¹Тонг отар–отмас, бош руҳонийлар, оқсоқоллар, Таврот тафсирчилари ва Олий кенгашнинг қолган аъзолари бир қарорга келишди. Улар Исони боғлатиб, Пилатга олиб бориб топширишди. ²Пилат Исодан:

— Сен яҳудийларнинг Шоҳимисан? — деб сўради.

— Сиз шунақа дейсиз, — деб жавоб берди Исо.

³Бош руҳонийлар Уни кўп масалада айблаётган эдилар. ⁴Пилат яна Унга:

— Сен ҳеч нарсага жавоб бермайсанми? Кўряпсан–ку, улар Сени кўп жиноятларда айблашяпти! — деди. ⁵Лекин Исо бошқа ҳеч жавоб бермади. Пилат бунга қойил қолди.

⁶Ҳар Фисиҳ байрамида Пилат халқнинг илтимосига биноан бир маҳбусни озод қилар эди. ⁷Исён вақтида қотиллик қилган Барабба исмли бир киши ўз шериклари билан ўшанда қамоқда эди. ⁸Халқ яна келиб, Пилатдан одатдагидай бир маҳбусни озод қилишни сўрай бошлади.

^9-10Бош руҳонийлар Исони ҳасад туфайли қўлга туширишганини билган Пилат оломондан:

— Сизлар учун яҳудийларнинг Шоҳини озод қилишимни истайсизларми? — деб сўради. ¹¹Аммо бош руҳонийлар: “Унинг ўрнига Бараббани озод қилишни Пилатдан сўранглар”, деб оломонни қўзғадилар. ¹²Пилат уларга яна деди:

— Айтинглар хоҳишингизни! Сизлар “Яҳудийлар Шоҳи” деб атайдиган Кишини нима қилай?

¹³— Хочга михлансин! — деб шовқин солди оломон. ¹⁴Пилат улардан:

— Нимага? У нима ёмонлик қилди? — деб сўради. Лекин оломон:

— Хочга михлансин! — деб баттар бақирарди.

¹⁵Шундан кейин Пилат халқни мамнун қилай, деб Бараббани озод этди. Исони эса қамчилатиб, хочга михлашни буюрди.

Аскарлар Исони ҳақорат қилишади

¹⁶Аскарлар Исони ҳукумат саройининг ҳовлисига олиб бориб, бутун бўлинмани Унинг олдига тўплашди. ¹⁷Унга сафсар тўн кийдиришди ва тиканлардан тож ўриб бошига қўйишди.

¹⁸— Яшавор, эй яҳудийларнинг Шоҳи! — деб Уни қутлай бошлашди. ¹⁹Қамиш билан Унинг бошига қайта–қайта уриб, тупуришди. Унинг олдида тиз чўкиб, таъзим қилишди.

²⁰Уни шундай масхара қилганларидан кейин, устидан сафсар тўнни ечиб олиб, Ўзининг кийимларини кийдиришди. Сўнг Уни хочга михлаш учун олиб кетишди.

Исо хочга михланади

²¹Аскарлар йўлда Шимўн деган одамни учратиб қолдилар. У даладан қайтиб келаётган эди. Улар Шимўнни Исонинг хочини кўтариб боришга мажбур қилдилар. Шимўн Киринеялик бўлиб, Искандар ва Руфуснинг отаси эди.

²²Аскарлар Исони Гўлгота деган жойга олиб келишди. Гўлгота “Бош суяги” маъносини беради. ²³Исогамирра аралаштирилган шароб беришди, лекин У ичмади. ²⁴Бундан сўнг Исони хочга михлаб қўйишди. Унинг кийимларини эса ўзаро бўлишиб, ким нима олади, деб қуръа ташлашди.

²⁵Уни хочга михлаганларида эрталаб соат тўққиз эди. ²⁶Бош томонида “Яҳудийларнинг Шоҳи”, деган Унинг айбини кўрсатувчи ёзув бор эди. ²⁷Исо билан бирга иккита қароқчини ҳам михлаган эдилар. Уларнинг бири Исонинг ўнг томонида, иккинчиси эса чап томонида эди^[5].

²⁹Ўтиб кетаётганлар бошларини чайқаб, Исони ҳақоратлашарди:

— Эй Маъбадни бузиб, уч кун ичида тиклайдиган! ³⁰Ўзингни Ўзинг қутқариб, хочдан тушиб кўр–чи!

³¹Бош руҳонийлар ва Таврот тафсирчилари ҳам уларга қўшилиб, Исони масхаралай кетишди. Улар бир–бирига:

— У бошқаларни қутқарарди, Ўзини эса қутқара олмайди! ³²Исроилнинг Шоҳи Масиҳ энди хочдан тушсин, токи биз буни кўриб Унга ишонайлик! — дейишарди.

Исо билан бирга хочга михланганлар ҳам Уни ҳақоратлар эдилар.

Исо жон беради

³³Туш пайти бутун юртни зулмат қоплади. Соат учга қадар ҳамма ёқ зулматга чўмди. ³⁴Соат учда Исо баланд овоз билан:

— Элоҳи, Элоҳи, ламо шавақтани? — деб фарёд қилди. Бу сўзнинг таржимаси: “Эй Худойим! Эй Худойим! Нега Мени тарк этдинг?!” — демакдир.

³⁵У ерда турган баъзилар буни эшитиб:

— Қаранг, У Илёсни чақиряпти, — дейишди. ³⁶Шунда бир одам югуриб бориб, шимгични арзон шаробга ботириб, қамишнинг учига илиб қўйди–да, Исога ичиш учун узатди. Сўнг деди:

— Қани кўрайлик–чи, Илёс келиб, Уни хочдан туширармикан?

³⁷Аммо Исо қаттиқ фарёд қилди–ю, жон берди. ³⁸Шу заҳоти Маъбаддаги парда юқоридан пастгача йиртилиб, иккига бўлиниб кетди. ³⁹Исонинг қаршисида турган юзбоши Унинг шу тарзда жон берганини кўриб:

— Ҳақиқатан ҳам бу Одам Худонинг Ўғли экан! — деди.

⁴⁰У ерда узоқдан қараб турган аёллар бор эди. Улар орасида Магдалалик Марям, кичик Ёқуб билан Юсуфнинг онаси Марям ҳамда Саломия бор эдилар. ⁴¹Исо Жалилада эканлигида, улар Унга хизмат қилиб, эргашиб келган эдилар. У ерда Исо билан бирга Қуддусга келган бошқа кўп аёллар ҳам бор эди.

Исо дафн қилинади

⁴²Жума куни кеч киришига оз қолган, Шаббат кунига тайёргарлик қилиш вақти тугаётган эди. ⁴³Шунда Олий кенгашнинг обрўли аъзоси, Худо Шоҳлигини кутиб юрган Ариматеялик Юсуф журъат этиб, Пилатнинг ҳузурига борди ва Исонинг жасадини сўради. ⁴⁴Пилат Исонинг дарров ўлганига ҳайрон бўлди. Юзбошини чақириб:

— Унинг жони узилиб бўлдими? — деб сўради. ⁴⁵Пилат Исонинг ўлганини юзбошидан билиб олгач, Унинг жасадини Юсуфга берди.

⁴⁶Юсуф зиғир мато сотиб олди. Жасадни хочдан тушириб олиб, зиғир мато билан кафанлади. Жасадни қояда ўйилган қабрга қўйди. Кейин қабрнинг оғзига бир тошни юмалатиб келтириб, қўйиб кетди. ⁴⁷Исонинг жасади қаерга дафн қилинганини Магдалалик Марям билан Юсуфнинг онаси Марям кўрди.

16–БОБ - МАРК

Исо тирилади

¹Шаббат куни тугагач, Магдалалик Марям, Ёқубнинг онаси Марям ва Саломия Исонинг жасадига суртиш учун хушбўй мойлар сотиб олдилар. ²Якшанба куни жуда барвақт туриб, тонг ёришганда қабрга бордилар. ³Улар бир–бирига:

— Қабр оғзидаги тошни биз учун ким ағдариб берар экан–а? — деб айтишарди.

⁴Қабрга етиб келганларида қарашса, тош аллақачон ағдарилган экан. Тош жуда катта эди. ⁵Улар қабр ичига кириб, ўнг томонда ўтирган оқ либосли бир йигитни кўрдилар–у, чўчиб кетдилар.

⁶Йигит уларга:

— Қўрқманглар! — деди. — Сизлар хочга михланган Носиралик Исони излаяпсизлар. Исо тирилди! У бу ерда йўқ. Мана Унинг қўйилган жойи! ⁷Энди бориб, Унинг шогирдлари ва Бутрусга: “Исо сизларни Жалилада кутяпти. Ўзи сизларга айтганидек, Уни ўша ерда кўрасизлар”, деб айтинглар.

⁸Даҳшатга тушиб, қалтираган аёллар қабрдан чиқиб, қочдилар. Улар қўрққанларидан ҳеч кимга бирон нарса айтмадилар.

Исо Магдалалик Марямга зоҳир бўлади

⁹Якшанба куни эрта саҳарда тирилган Исо биринчи бўлиб Магдалалик Марямга зоҳир бўлди. У бу аёлдан еттита жинни қувиб чиқарган эди. ¹⁰Марям бориб, Исонинг аза тутиб йиғлаётган шогирдларига хабар етказди. ¹¹Бироқ улар Исонинг тирик эканлигини ва Марям Уни кўрганлигини эшитсалар ҳам, ишонмадилар.

Исо шогирдларига зоҳир бўлади

¹²Шундан кейин Исо йўлда бир қишлоқ томон кетаётган иккита шогирдига бошқачароқ қиёфада кўринди. ¹³Улар эса қайтиб келиб, бошқаларга хабар етказишди, лекин уларга ҳам ишонмадилар.

¹⁴Ниҳоят, Исо Ўзининг еб–ичиб ўтирган ўн бир шогирдига зоҳир бўлди. Исо шогирдларини имонлари заифлиги ва қайсарлиги учун койиди, чунки улар Исони тирилган ҳолда кўрган одамларга ишонмаган эдилар.

¹⁵Исо шогирдларига деди: “Бутун жаҳон бўйлаб юринглар ва ҳамма тирик жонга Хушхабарни эълон қилинглар. ¹⁶Кимки Хушхабарга ишониб, сувга чўмдирилса, нажот топади. Ишонмаган эса маҳкум бўлади. ¹⁷Қуйидаги аломатлар имонлиларга ҳамроҳ бўлади: Менинг номим билан жинларни қувиб чиқарадилар. Янги тилларда сўзлайдилар. ¹⁸Қўлларига илон олсалар ҳам, заҳар ичсалар ҳам, уларга зарар етмайди. Хасталарга қўлларини қўйганда, улар соғайиб кетади.”

Исо осмонга кўтарилади

¹⁹Раббимиз Исо шогирдларига буларни айтиб бўлгач, осмонга кўтарилди. У Худонинг ўнг томонига ўтирди.

²⁰Шогирдлар эса кетиб, ҳамма ёқда Хушхабарни ваъз қилиб юрдилар. Раббимиз шогирдларига куч ато қилиб, аломатлар орқали уларнинг сўзларини тасдиқлар эди.

[1] 7:15 - Баъзи грекча қўлёзмаларида қуйидаги сўзлар 16–оят бўлиб, қўшимча қилинган: Кимнинг эшитар қулоғи бўлса, эшитсин!

[2] 9:43 - Баъзи грекча қўлёзмаларида қуйидаги сўзлар 44–оят бўлиб, қўшимча қилинган: Дўзахнинг қурти ҳам ўлмас, олови ҳам сўнмас.

[3] 9:45 - Баъзи грекча қўлёзмаларида қуйидаги сўзлар 46–оят бўлиб, қўшимча қилинган: Дўзахнинг қурти ҳам ўлмас, олови ҳам сўнмас.

[4] 11:25 - Баъзи грекча қўлёзмаларида қуйидаги сўзлар 26–оят бўлиб, қўшимча қилинган: Борди–ю, сизлар бошқаларнинг гуноҳларини кечирмасангизлар, Отангиз ҳам сизни кечирмайди.

[5] 15:27 - Баъзи грекча қўлёзмаларида қуйидаги сўзлар 28–оят бўлиб, қўшимча қилинган: Шу тариқа Муқаддас Битиқлардаги: “У гуноҳкорлар қаторида саналди”, — дея ёзилган сўз амалга ошди. Ишаё 53:12 га қаранг.

Инжил / Муқаддас Китоб / Ўзбек тилидаги

Инжил Каракалпак

Kitoblar - Kutubxona  |  Hamdi-Sano - Mening Nurim  |  UZBEK mp3

uzGod.com